غزل نیک زاد - کارشناس ارشد معماری منظر، دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
سید امیر منصوری - دانشیارگروه معماری منظر، دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران.

انتقال صنایع داخل شهری حاصل از دوران جهانی شدن صنعت از داخل بافت شهرها به خارج آن مانند آنچه که در منطقه ۱۹ تهران رخ داده است، منجر به شکل گیری مناظر پساصنعت و همچنان مشکلات اجتماعی مختلف و متعدد برای محدوده این مناظر شده است. علی رغم این موضوع مناظر پساصنعت فرصتی برای احیای ابعاد زندگی شهری هستند ولی برنامههای شهری که تا به حال اقداماتی براساسشان در منطقه ۱۹ انجام شده است، از جمله طرح جامع ۱۳۸۶ تهران و طرح تفصیلی منطقه ۱۹ (۱۳۸۴) در رفع مشکلات و افزایش پایداری اجتماعی موفق نبوده اند. این مقاله در وهله اول به دنبال پاسخ به علت عدم موفقیت رویکردهای به کاربرده شده در افزایش پایدرای اجتماعی و در وهله دوم چگونگی احیای مناظر پساصنعت در جهت افزایش پایداری اجتماعی است. به همین جهت پس از مطالعه مفهوم منظر و منظر پساصنعت، دیدگاه های رایج نسبت به آنها و بررسی پایداری اجتماعی، لایههای مختلف منظر نمونه موردی تحلیل و ادغام شده اند و در نهایت علت عدم موفقیت رویکردهای استفاده شده فعلی و پیشنهاداتی کلی جهت رفع مشکلات اجتماعی محدوده ارائه شده است. نتیجه تحقیق بر آن است که استفاده از تعاریف ناقص این مناظر باعث شکل گیری اقدامات صرفا کالبدی و بیتوجهی به هویت این مناظر پساصنعت، مخاطبین اصلی و نیازهایشان شده است. این در حالی است که مشکلات اجتماعی این محدوده نه تنها مرتبط با مسائل کالبدی بلکه تحت تاثیر مجموعهای از ویژگیها هستند و تعریف صحیح منظر با تاکید بر ماهیت عینی-ذهنی و کل نگری منظر، با بررسی ابعاد مختلف مناظر پساصنعت میتواند باعث ریشهیابی مشکلات محدوده شود. مشکلات عموم ساکنین اطراف کورهها که مخاطبین اصلی آنها هستند، نیازمند راهکارهایی همه جانبه با توجه به ریشه مشکلات است.

منظر پساصنعتی, دستور زبان منظر, کوره های آجرپزی, شاخص های پایداری اجتماعی