میثم کهن ترابی - استادیار دانشگاه بزرگمهر،قائنات ،ایران

ابان بن تغلب که یکی از محدثان، لغت شناسان و قاریان مشهور شیعه در قرن دوم هجری به شمار می آید، قرائتی مخصوص به خود داشته و حتی کتابی با عنوان القرائات تالیف کرده بود. نقش او و قرائات منقول از او در فهم و تفسیر قرآن برکسی پوشیده نیست. او قرائت خویش را بر قراء بزرگی چون عاصم عرضه کرده و ناقل قرائت آنها نیز بوده است. قرائت رایج قرائت حفص از عاصم است و ابان نیز قرائت خود را از عاصم داشته است. اینکه چه مقدار از قرائاتی که ابان نقل کرده، قرائتی است که از عاصم شنیده است، مشخص نیست، لکن در کتب تفسیری و به هنگام نقل قرائات مختلف، در برخی موارد تصریح شده که ابان قرائت این واژه را از عاصم نقل کرده است. پژوهش حاضر، با تتبع در منابع شیعه و سنی این موارد را احصا کرده است. مواردی که اولا تصریح شده که ابان این قرائت را از عاصم نقل کرده و ثانیا قرائت نقل شده با قرائت حفص، تفاوت دارد. با عنایت به نقل بی واسطه ابان از عاصم که قرائت مشهور امروز، از طریق حفص به او می رسد، بررسی تفاوت های نقل ابان و عاصم می تواند در فهم و تفسیر آیات راهگشا باشد. آنچه در این پژوهش احصا شده به جز یک مورد، مربوط به تفاوت در ساختمان واژه در دو بخش افعال و اسامی است که به صورت مجزا فهرست و تفاوت معنایی آن مختصرا بیان شده است.

ابان بن تغلب, عاصم, حفص, اختلاف قرائات