فرهاد باقری فرد شربیانی - دانشجوی دانشگاه محقق اردبیلی
اسماعیل چمنی - علوم باغبانی، دانشکده علوم کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
موسی ترابی گیگلو - گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل
علیرضا قنبری - گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
یونس پوربیرامی هیر - گروه علوم باغبانی دانشگاه محقق اردبیلی

سابقه و هدف: اثرهای مفید گیاه بابونه به اسانس آن نسبت داده شده است، بنابراین هر عاملی که به کمیت اسانس آن اثر بگذارد مورد توجه محققان قرار خواهد گرفت. به منظور بررسی تاثیر تنظیم کننده های رشد گیاهی اسید سالیسیلیک و متیل جاسمونات بر تولید متابولیت های ثانویه در گیاه بابونه تحت شرایط درون شیشه ای بومی منطقه شهر شربیان، این آزمایش انجام شد.مواد و روش ها: برای انجام این پژوهش، بذرهای گیاهان بابونه از استان آذربایجان شرقی شهر شربیان (N ʺ۵۲ ʹ۵۸ ˚۳۷ و E ʺ۰۶ ʹ۱۱ ˚۴۷) جمع آوری شد. بذرها پس از انتقال به مدت ۱۵ دقیقه در ماده شوینده و سطح آنها به مدت ۴۵ ثانیه در الکل ۷۰% و بعد به مدت ۳۰ دقیقه به وسیله هیپوکلریت سدیم ضدعفونی شد. پس از ضدعفونی سطحی، با آب مقطر دو بار تقطیر شستشو داده شدند. محیط کشت پایه در این پژوهش، محیط کشتMS  بود. تمامی کشت های انجام شده در اتاقک رشد در دمای ۲±۲۴ درجه سانتی گراد و ۱۶ ساعت روشنایی و ۸ ساعت تاریکی قرار گرفتند و آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی، با ۳ تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل اسید سالیسیلیک (SA) و متیل جاسمونات (MeJA) در ۵ سطح (۰، ۵۰، ۱۰۰، ۲۰۰، ۴۰۰ میکرومولار) بود. برای تعیین میزان رنگریزه های فتوسنتزی، از روش Minguez-Mosquera and Perez-Galvez استفاده شد. میزان ترکیب های فنلی موجود در عصاره گیاه با استفاده از معرف فولین سیوکالتیو (Folin-Ciocalteau) اندازه گیری شد. داده های مربوط به این پژوهش با استفاده از نرم افزار آماری SAS V.۹.g.۱ تجزیه شده و مقایسه میانگین تیمارها نیز با آزمون دانکن در سطح احتمال ۱% و ۵% انجام گردید. نمودارها نیز با استفاده از نرم افزار Excel Microsoft رسم شد.نتایج: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل تیمارهای اعمال شده بر صفات وزن ساقه، وزن ریشه، طول ساقه و طول ریشه در سطح احتمال ۱% و بر تعداد ساقه در سطح احتمال ۵% تفاوت معنی داری است. مقایسه میانگین ها نشان داد بیشترین مقدار وزن ساقه در اثر متقابل (µM ۵۰) SA و (µM ۲۰۰) MeJA و کمترین مقدار وزن ساقه در اثر متقابل تیمار (µM ۴۰۰) SA و (µM ۴۰۰) MeJA بدست آمد. مقایسه میانگین ها نشانگر تفاوت معنی داری این صفت بوده و بیشترین مقدار وزن ریشه در اثر متقابل تیمار (µM ۱۰۰) SA و (µM ۱۰۰) MeJA و کمترین مقدار وزن ریشه در برهم کنش تیمار (µM ۴۰۰) SA و (µM ۴۰۰) MeJA بدست آمد. مقایسه میانگین ها نشان داد بیشترین تعداد ساقه در اثر متقابل تیمار (µM ۱۰۰) SA و (µM ۵۰) MeJA و کمترین تعداد ساقه در برهم کنش تیمار (µM ۴۰۰) SA و (µM ۲۰۰) MeJA بدست آمد. مقایسه میانگین ها نشان از معنی داری صفات طول ساقه و ریشه داشت و بیشترین مقدار این دو صفت در اثر متقابل تیمارهای (µM ۵۰)SA و (µM ۱۰۰) MeJA و کمترین مقدار طول ساقه در ترکیب تیمارهای (µM ۴۰۰) SA و (µM ۴۰۰) MeJA و طول ریشه در ترکیب تیمارهای (µM ۴۰۰)SA و (µM ۲۰۰) MeJA مشاهده شد. در صفات بیوشیمیایی تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر سطوح SA بر میزان کلرفیل a، b، کاروتنوئید، کلروفیل کل، فنول و فلاونوئید در هر سه طول موج در سطح احتمال ۱% معنی دار بود.نتیجه گیری: در این آزمایش نشان داده شد که افزایش تولید متابولیت ها نه تنها تحت تاثیر فعالیت آنزیم، بلکه به غلظت محرک ها بستگی دارد. افزایش محرک بیش از حد معمول نه تنها افزایش متابولییت را دربر ندارد، بلکه از طریق کاهش فعالیت آنزیم (احتمالا از طریق کاهش بیان ژن مربوط) تولید متابولیت ها را کم یا متوقف می کند.

اسید سالیسیلیک, بابونه, فلاونوئید, فنول, متابولیت ثانویه, متیل جاسمونات