منظر شهری شفابخش؛ تحلیلی بر انگاره ها و شاخص ها در خیابان شهری؛ مطالعه موردی: بلوار پاکنژاد، محله شهرک غرب تهران

امروزه تاثیرات محیط به عنوان یکی از مهمترین عوامل سلامتی روان و الگوهای رفتاری انسان و همچنین تاثیر طبیعت و فضای سبز بر کاهش استرس و فشارهای روانی روزمره و ارتقای سلامت روان به اثبات رسیده است. پژوهشگران بر این باورند که طبیعت و فضای سبز میتواند بر کاهش استرس و فشارهای روانی روزمره و ارتقای سلامت روان موثر بوده و با توانایی مقابله با اضطراب، سلامت روان را ارتقا بخشد. هدف اصلی این پژوهش به کارگیری مولفه های شفابخشی در طراحی مناظر و محیطهای شهری و مجهز کردن این مناظر به کیفیتهای شفابخش و ارائه راهکارهای مناسب در جهت ایجاد مناظر شهری شفابخش است. با توجه به بازه زمانی کنونی و وجود بحرانهای اجتماعی و وضعیت اقتصادی نابسامان جامعه و صدمات روحی ناشی از آن، انجام این پژوهش دارای ضرورت زمانی است. این پژوهش که به منظور تحلیل انگارهها و شاخصهای مربوطه در بلوار پاکنژاد تهران انجام شده است، به لحاظ هدف و قلمروی موضوعی در حوزه پژوهشهای کاربردی قرار دارد. ازنظر روش انجام پژوهش توصیفی- تحلیلی و تحلیل محتوا از نوع ترکیبی با گرایش به روش کیفی است. ابتدا با مطالعات کتابخانهای برخی از شاخصهای مهم استخراج و سپس با استفاده از ابزارهای تحقیق، مطالعات میدانی نظیر نقشه برداری رفتاری انجام شد. سپس با استفاده از مولفه های شفابخشی استخراج شده از مطالعه منابع مرتبط، پرسش نامهای تنظیم شد. برای بررسی روایی، پرسش نامه بهطور تصادفی در اختیار کاربران قرار گرفت. پاسخها با نرمافزار تحلیل آماری SPSS، تحلیل و خروجی دادهها به صورت نمودار و جداول فراوانی ارائه شد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که شاخص های شفابخشی تاثیرگذار در طراحی مناظر شهری شامل مواردی نظیر حضور آب، تعامل با طبیعت، تحریک حواس، آرامش محیطی، حس امنیت در فضا، رنگ ها، بوهای مطبوع و آواهای دلنشین هستند. درنهایت با تحلیل انگاره ها و شاخص های شفابخشی تاثیرگذار که برای طراحی یک منظر شهری شفابخش حیاتی محسوب میشوند، اقدامات راهبردی و راهکارهای مناسب ارائه شد.

Keywords:

Urban landscape , healing , indicators of healing landscape , environmental psychology , منظر شهری , شفابخشی , شاخص های منظر شفابخش , روان شناسی محیطی