مریم مجیری - دانشگاه علوم پزشکی همدان، دانشکده پیراپزشکی، گروه رادیولوژی

پرتوهای یونیزان با قابلیت یونیزه کنندگی اتم ها موجب بروز آثار بیولوژیکی نظیر اثرات ژنتیکی، سوختگی پوست و آب مروارید شده و احتمال بروز آنها با افزایش دوز بیشتر می شود. مطالعات، بروز آثاری نظیر سردرد، سرگیجه، بی حالی، طپش قلب و کم شدن تعداد گلبول های سفیدخون را به ویژه با افزایش سن در پرتوکاران تایید می نمایند. در این گروه میانگین هموگلوبین و پلاکت ها تفاوت قابل توجهی را نشان داده و نقص کروموزومی، کاهش انواع مختلف لنفوسیت های نوع T، التهاب پوست، آلرژی تنفسی، هپاتیت مزمن نوع B، وجود نودول در تیروئید، شکست کروموزومی و آسیب ساختاری آنها نیز از سایر نشانه ها می باشند. عفونت و لوسمی نیز در اثر نقص سیستم ایمنی ارتباط مستقیم با اکسپوژر دارد. در مطالعات روانپزشکی، افسردگی، عملکرد ضعیف حافظه و اضطراب نیز در این افراد مشاهده شده است. اخیرا مصرف ترکیبات جدیدی از آنتی اکسیدان ها برای پیشگیری از عوارض ذکر شده در کلیه ها، ریه ها، پوست، مجرای گوارشی و مغز پیشنهاد می شود. از طرفی فرضیه هورمسیس با در نظر گرفتن احتمال وجود جنبه های مثبت پرتوهای یونیزان در سطوح دوز کم و واکنش حفاظتی آنها در مقابل بیماری ها مطرح بوده و آنرا ناشی از عملکرد سیستم هشدار به سلول های محیطی سلول های آسیب دیده، فعال شدن آنزیم ترمیم DNA، فعال شدن برخی ژنها، تخریب سلول های آسیب دیده و تومورها توسط سیستم ایمنی بدن می داند. توجه به مقررات حفاظت پرتویی درکاهش بروز عوارض ذکر شده موثر می باشد.

آثار بیولوژیکی، پرتوی یونیزان، روانپزشکی، پرتوکاران