محمدعلی رحیمی - استادیار گروه معماری، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
نگار فتوحی - دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران

در سالهای اخیر روابط سالمندان با محیط های اجتماعی و فیزیکی شان مورد توجه مجدد قرار گرفته است ؛ زیرا که طراحان معمار به دنبال راه حل ها و راهکارهایی برای سازگاری با رشد سریع جمعیت های سالمندان می باشند. برای افراد مسن تر، یکپارچگی و استحکام روابط اجتماعی به منظور سلامتی و طول عمر از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. مطالعات نیز شواهدی را در جهت وجود ارتباط بین مسکن و افسردگی ارائه می دهند که در این میان، بانوان سالمند نسبت به سایر گروهها با مشکلات بیشتری مواجه می باشند . از جهتی دیگر، پژوهش های انجام گرفته حاکی از آن می باشند که استفاده از فضاهای مشترک بیرونی قدرت ارتباطهای اجتماعی را افزایش می دهند. به بیانی دیگر، ادبیات موجود نشانگر این می باشند که فضاهای باز نقش مهمی در حفظ و افزایش کیفیت زندگی سالمندان ایفا می نمایند. از سویی دیگر، کیفیت های محیطی میان مکانها متفاوت می باشند؛ برابری بیشتر و بهبود رفاه و سلامتی افراد سالمند از طریق برنامه ریزی و توجه به طراحی در بخش های مختلف محقق می گردد. نتایج پژوهش ها نشانگر این می باشند که احساس تعلق یا دلبستگی به مکان، به حفظ احساس هویت و سلامتی کمک کرده و سازگاری موفقیت آمیز را در سنین بالا تسهیل می نماید. به ویژه در ارتباط با سالمندان نشان داده شده که از مکانهایی که در آن زندگی می کنند، معنا و امنیت می پذیرند. از جهتی دیگر، ساختمانهای بلند آپارتمانی مدتهاست با سلامت روانی ضعیف ساکنانشان مرتبط بودهاند. بنابراین ، هدف مقاله حاضر این بوده که با بررسی شواهد مربوط به روابط بین زندگی سالمندان در ساختمانهای بلندمرتبه ، رفاه و سلامت اجتماعی ، ضمن استخراج مولفه های موثر در کیفیت فضای کالبدی ، به تبیین مدل مفهومی میان تاثیر کیفیت فضای باز در مجتمع های مسکونی بر بهبود/کاهش افسردگی بانوان سالمند بپردازد که رویکرد کیفی در این جا مورد استفاده قرار گرفته شده است .

کیفیت محیط ، فضای باز جمعی ، مجتمع مسکونی ، ترجیحات مسکن ، افسردگی ، بانوان سالمندان