علیرضا شهبازی - استادیار ژئومورفولوژی ، گروه جغرافیا، دانشگاه زابل
فاطمه پیروزرام - کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری ، گرایش محیط زیست شهری دانشگاه زابل
ابوذر نکویی - دانشجوی دکتری عمران مدیریت منابع آب و رئیس هیات مدیره شهر جدید رامشار

امروزه مشکلات زیست محیطی یکی از اساسی ترین مسائل شهر امروزی و حاصل تعارض و تقابل آن ها با محیط طبیعی است ؛ چرا که توسعه شهری ناگزیر با تسلط ساختمان ها، صنایع و حمل ونقل و فعالیت های اقتصادی بر فضاهای طبیعی همراه است . در همین راستا، هدف پژوهش حاضر تحلیل ابعاد پایداری زیست محیطی و جایگاه آن در طرحهای توسعه شهری زاهدان میباشد. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و روش آن توصیفی و تحلیلی میباشد، همچنین جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده، از نرم افزار SPSS (آزمون تی تک نمونه ای ) و مدل موریس دیویس و مدل آراس خاکستری استفاده شده است . جامعه آماری پژوهش حاضر شامل دو بخش می باشد: بخش اول: ساکنان شهر زاهدان که بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ با مقدار (۵۹۲۹۶۸) می باشند که با استفاده از فرمول کوکران تعداد ۳۸۵ به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. در بخش دوم: متخصصان در حوزه مطالعات برنامه ریزی شهری و نخبگان دانشگاهی می باشد که بر اساس نمونه گیری هدفمند تعداد ۲۰ نفر به عنوان جامعه نمونه در این بخش تعیین شدند. نتایج آزمون موریس دیویس در ماتریس دوم نشان داد، مناطق شهری (دو، سه و چهار) با ضریبهای به دست آمده کمتر از ۵/۰ در گروه مناطق پایداری کم قرار گرفته اند. مناطق شهری (یک و پنج ) با ضریبهای به دست آمده بین ۵/۰ تا ۸/۰ در گروه مناطق نیمه پایدار قرار دارند. همچنین در بین ۱۶ شاخص مورد نظر، تمامی شاخصهای زیست محیطی با ضریبهای به دست آمده کمتر از ۵/۰ در گروه شاخصهای پایداری کم قرار دارند. نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان داد، میانگین های به دست آمده در تمامی شاخصها گویای میزان کم جایگاه شاخصهای زیست محیطی در طرحهای شهری در شهر زاهدان میباشد. در نهایت با استفاده از مدل (آراس خاکستری )، به رتبه بندی مناطق پنجگانه شهر زاهدان بر اساس ابعاد زیست محیطی و اهمیت هر یک از ابعاد در طرحهای شهری پرداخته شده است . نتایج نشان داد، بعد سلامت محیط با وزن نرمال نهایی ۲۵۶/۰، و منطقه پنج با مقدار k (۹۱۲۴/۰)، در اولویت قرار دارند.

پایداری زیست محیطی ، طرحهای شهری ، توسعه ، شهر زاهدان