غفار پوربختیار - استادیار تاریخ، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران

در طی دوره قاجار و به ویژه پس از انقلاب مشروطه، فتح تهران و جنگ جهانی اول، بختیاری­ها اسلحه های مجهز و مدرنی به دست آوردند. با در اختیار داشتن همین تسلیحات بود که آنها نه تنها توانستند تفوق و برتری خود را حفظ نمایند بلکه غالبا دولت مرکزی ایران را نیز با چالش های جدیی مواجه می­ساختند. با روی کار آمدن دولت پهلوی، رضاشاه پهلوی تصمیم گرفت تا قدرت بختیاری­ها را با گرفتن اسلحه از دست آنها تضعیف نماید. در این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع و اسناد تاریخی کوشش می­گردد تا به این سوالات پاسخ داده شود: اهداف و انگیزه­های دولت پهلوی از خلع سلاح ایل بختیاری چه بود؟ و بختیاری­ها چه واکنش­هایی نسبت به امر خلع سلاح خودشان نشان دادند؟ یافته­های این پژوهش نشان می­دهد که رضاشاه پهلوی در راستای جلوگیری از تهدیدات نظامی بختیاری­ها و کاهش خطرات قدرت آنها برای دولت متمرکزش، تصمیم به خلع سلاح آنها گرفت اما خان­های بختیاری­ اگر چه در مرحله اول خلع سلاح مقاومت چندانی نکرده و بخشی از تفنگ­های طوایف ابواب جمعی خود را گرفته و تحویل دادند اما در مرحله دوم خلع سلاح که پس از دستگیری و اعدام خان­ها توسط دولت پهلوی صورت گرفت، هم ماموران دولتی خشونت و شدت عمل به خرج دادند و هم بختیاری­ها کوشش کردند تا همه تسلیحات خود را تحویل آنها ندهند.

تفنگ, خلع سلاح, دولت پهلوی, رضاشاه, خان های بختیاری