الهه پنجه باشی - عضو هیئت علمی گروه نقاشی ، دانشکده هنر ، دانشگاه الزهرا س، تهران

در دوره قاجار، قدرت در مرکز توجه نقاشی های پیکرنگاری درباری قرارگرفته است. یکی از موضوعات رسمی نقاشی درباری برای نشان دادن قدرت شاه قاجار، نقاشی های نظامی است که به عنوان سندی تاریخی دارای اطلاعات ارزنده ای می باشد. این نوع نقاشی در دوره فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه قاجار توسط دربار به نقاشان سفارش داده شده است. در نقاشی های نظامی در دوره فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه، شاه و ولیعهد در بازدید نظامی از صحنه های جنگ دیده می شوند. این نوع نقاشی های نظامی از موضوعات رسمی دربار بوده و در دوره اول قاجار به علت جنگ های ایران و روس از واقعیت تاریخی برخوردار است. با توجه به اهمیت نقاشی نظامی در دوران قاجار به عنوان سندی نظامی و تصویری از این دوران، هدف از این مطالعه بررسی نقاشی های نظامی و ویژگی های آن و شباهت و تفاوت آن می باشد. روش پژوهش حاضر کیفی بوده و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی- کتابخانه ای است و به تحلیل مفروض پژوهش می پردازد. نتایج یافته های پژوهش حاکی از آن است این نوع نقاشی نوعی از نقاشی رسمی و پیکرنگاری درباری بوده که به عنوان سند تاریخی برای ثبت وقایع در دوران اول و برای نمایش قدرت در دوران دوم به کار می رفته است. حضور ولیعهد در تصاویر نظامی هر دو دوره بر مشروعیت فرد دوم سلطنت تاکید دارد.

قاجار, نقاشی نظامی, جنگ, فتحعلی شاه, ناصرالدین شاه