محسن مومنی - استادیار گروه تاریخ، دانشگاه ارومیه
علیرضا حیدری سورشجانی - کارشناس ارشد تاریخ ایران دوره اسلامی ، دانشگاه ارومیه

ترکمانان سلجوقی در قرن چهارم ه. ق پس از ورود به سرزمین های اسلامی به دین اسلام گرایش پیدا کرده و مسلمان شدند. آنها در سال ۴۳۱ ه. ق با شکست غزنویان، موفق به تشکیل حکومت شدند. در طول حکومت، شیوه های نظامی آنان دستخوش تغییر و تحولاتی گردید که بدون شک گذر از زندگی کوچ روی به زندگی یکجانشینی و آشنایی با شیوه زندگی ایرانیان در این تغییر و تحولات موثر بوده است. مسئله ای که پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای به دنبال روشن نمودن زوایای تاریک آن می باشد، این است که در شیوه های جنگی سلاجقه از نبرد دندانقان تا نبرد قطوان در سال ۵۳۶ ه. ق چه تغییراتی ایجاد شد. یافته های پژوهش نشان می دهد با بررسی هر یک از نبردهای دندانقان، ملازگرد و قطوان به ترتیب در آغاز، میانه و پایان حکومت سلاجقه بزرگ می توان به تغییرات ایجاد شده در شیوه حمله و دفاع و همچنین استفاده از ابزارها و ادوات مختلف پی برد. به خصوص روش و تاکتیک جنگ وگریز هر چه به پایان این حکومت نزدیک می شویم کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.

سلاجقه, دندانقان, ملازگرد, شیوه های جنگی, قطوان