صادق مرادی - پژوهشگر دکتری حقوق و مدرس، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، گروه حقوق، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
آیدا تقی زاده - پژوهشگر حقوق دانشکده علوم انسانی، گروه حقوق، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

نظارت بر بزهکاران و نحوه طبقه بندی زندانیان از جمله مقوله های چالشی در سیاست جنایی نظام کیفری ایران بوده که با ورود به مکتوبات حقوقی و همچنین تاثیرپذیری از دیدگاه های نوین جرم شناسی، رویکردی جدید نسبت به آن مطرح می شود. این پرسش مطرح می شود که سیاست جنایی ایران در اجرای مجازات زندان و طبقه بندی زندانیان چگونه بوده و با توجه به آیین نامه های قوه قضاییه به چه صورت ارزیابی می گردد. در این رابطه قوه قضاییه در راستای سیاست زندان ها و طبقه بندی زندانیان، اقدام به تدوین دستورالعمل ها و آیین نامه های متفاوتی نموده که قانون گذار به تبعیت از آن با تصویب آیین نامه نحوه تفکیک و طبقه بندی زندانیان در این راه گام هایی برداشته که با تحولاتی در زمینه نظارت بر بزهکاران همراه بوده است. این نظارت ها با هدف حراست جامعه در برابر جرائم بزهکاران خطرناک اعمال می شود و می تواند زمینه ساز بروز چالش های حقوقی شود. کیفرشناسان معتقدند طبقه بندی زندانیان در صورتی که براساس نظریه بازپروری صورت گیرد، می تواند با کاهش خشونت، امنیت زندان را تامین و به واسطه دسترسی زندانیان به برنامه های بازپرورانه، تهذیب بزهکاران را محقق و چالش تورم جمعیت کیفری را برطرف کند. موضوع تفکیک و طبقه بندی زندانیان از جهت مفهومی، به دلیل عدم مرزبندی مشخص با مفاهیم مشابه؛ از حیث تعریف به دلیل فقدان معیارها و مصادیق قانونی جرم از جهت قانونی و اجرایی با کاستی های زیادی مواجه است. در این پژوهش ضمن تبیین چالش های حقوقی و قانونی، آسیب شناسی تفکیک و طبقه بندی زندانیان مطمع نظر است

زندانیان، طبقه بندی زندانیان، بازپروری زندانیان، آیین نامه سازمان زندان ها، اقدامات تامینی