فاطمه سلطانی - دانشجوی کارشناسی ارشد روه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران.
سجاد رحیمی مقدم - استادیار گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم-آباد، ایران.
ناصر اکبری - استادیار گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران.
خسرو عزیزی - استاد گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم-آباد، ایران.
حامد عینی نرگسه - استادیار گروه علوم کشاورزی، دانشگاه فنی و حرفه‎ ای، تهران، ایران.

کلزا بعد از سویا و نخل روغنی مقام سوم را در تامین روغن نباتی جهان دارد، به­طوری­که ۷/۱۴ درصد از کل تولید روغن نباتی را به خود اختصاص داده است. این تحقیق با استفاده از تکنیک مدل­سازی به ­منظور شبیه ­سازی جایگزینی کشت گندم با کلزا از لحاظ بهره ­وری آبی و اقتصادی در چهار منطقه الشتر، خرم آباد، پلدختر و کوهدشت در استان لرستان در سال ۱۴۰۱ انجام گرفت. برای شبیه­ سازی رشد و عملکرد محصولات گندم و کلزا از مدل APSIM استفاده شد. نتایج اعتبارسنجی مدل نشان داد که با میانگین مربعات اشتباه نرمال­شده برابر با ۶/۸ درصد عملکرد دانه گندم و کلزا را به ­خوبی شبیه ­سازی کند. نتایج نشان داد که کشت گندم (۴/۳۵۲۴ کیلوگرم) نسبت به کشت کلزا (۲/۲۷۵۰ کیلوگرم) از میزان عملکرد دانه بالاتری برخوردار بود. همچنین سیستم کشت گندم (۴۵/۱ کیلوگرم بر متر مکعب) نسبت به کشت کلزا (۱۵/۱ کیلوگرم بر متر مکعب) بهره ­وری آبی بالاتری داشت. با این وجود، اختلاف این دو سیستم کشت از لحاظ بهره­ وری آبیاری قابل توجه نبود (۱۱/۰ کیلوگرم متر مکعب). سیستم کشت کلزا از لحاظ بهره ­وری اقتصادی و درآمد خالص به ­ترتیب با ۲۲۰/۰ میلیون تومان بر متر مکعب و ۹/۵۹ میلیون تومان در هکتار، از سیستم کشت گندم به ­ترتیب با ۰۱۴/۰ میلیون تومان بر متر مکعب و ۱/۴۱ میلیون تومان در هکتار دارای کارایی بالاتری بود. به­ طور کلی، نتایج نشان داد که حرکت از کشت گندم به سمت کلزا می­تواند در بوم­نظام ­های زراعی استان لرستان به ­ویژه در شهرستان­هایی مانند خرم­ آباد از لحاظ محیط زیستی و اقتصادی پایدار باشد.

آبیاری, درآمد خالص, عملکرد دانه, مدل, مصرف آب