اکبر شری زاده - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
جلال جلیلیان - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
راحله طهماسبی - گروه شیمی تجزیه-کروماتوگرافی، جهاد دانشگاهی واحد آذربایجان غربی، ارومیه ایران

این آزمایش به­منظور بررسی تاثیر آرایش کشت و سطوح مختلف نیتروژن بر خصوصیات مورفولوژیک، رنگیزههای فتوسنتزی و عناصر غذایی دانه آفتابگردان، به­صورت کرت خردشده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال ۱۴۰۰ انجام شد. الگوهای مختلف آرایش فضایی کشت در پنج سطح (کشت مربعی، کشت مستطیلی معمولی، کشت مستطیلی پهن، کشت مثلث متساوی الاضلاع، و کشت درهم) به­عنوان کرت های اصلی و کاربرد سطوح مختلف نیتروژن به­صورت کود شیمیایی اوره در سه سطح (کاربرد ۱۰۰،۷۵ و ۵۰ درصدی نیاز کودی گیاه) در کرت های فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که بیشترین عرض برگ (۳/۴۰ سانتی متر)، شاخص سطح برگ (۶۴/۴)، تعداد برگ (۲/۲۹ عدد)، قطر ساقه (۹۵/۳ سانتی متر) و ارتفاع گیاه (۳/۱۷۷ سانتی متر) از تیمار آرایش کشت مثلثی به­دست آمد. همچنین، آرایش کشت مثلثی و سپس آرایش کشت مربعی نسبت­به بقیه آرایش های کشت، بالاترین میزان کلروفیل ها و کاروتنوئید را داشتند و کمترین آنها در آرایش کشت مستطیلی پهن مشاهده شد. به­علاوه، نتایج نشان داد بیشترین میزان پروتئین، نیتروژن، فسفر و پتاسیم دانه، به­ترتیب با ۱۵/۱۷، ۹۸/۲، ۵۴/۰ و ۷۳/۱ درصد در آرایش کشت مثلثی به­دست آمد و در آرایش کشت مثلثی بین سطوح مختلف نیتروژن تفاوت معنی داری مشاهده نشد. به­طور کلی بهبود صفات بررسی­شده در آرایش کشت مثلثی منجر به حصول بیشینه عملکرد دانه شد که در کنار کاهش مصرف اوره تا ۵۰ درصد در این تیمار، عملکرد کاهش معنیداری با کاربرد ۱۰۰ درصدی کود اوره نشان نداد؛ لذا آرایش کشت مثلثی به عنوان برترین سیستم کشت آفتابگردان معرفی میشود.

اوره, کشت مثلثی, کشت مستطیلی, کود, مدیریت زراعی