محمد رفیق - استادیار جامعه المصطفی العالمیه
سید میر صالح حسینی - دانشیار مطالعات اجتماعی جامعه المصطفی العالمیه

عنوانی که قرآن کریم با آن، نظام خانواده را یاد می کند و منزلتی که زن و مرد در این نظام دارند، مسئله ای است که با روش تفسیر موضوعی استنطاقی، در این پژوهش مورد مطالعه قرار گرفته است. در نظام خانواده در قرآن، مرد «قیم» است و این مفهوم غیر از مردسالاری است. حفظ منزلت زن در این نظام از مهم ترین ویژگی های خانواده قرآنی است که دارای کارکردهای زیادی می باشد؛ محل آرامش، پناهگاه روانی برای مرد و فرزندان، آینده سازی، اطاعت و مسئولیت پذیری در امور خانواده، امانت و محافظت نسل پاک، معلم و مربی، حفظ منابع مالی و ثروت خانواده، حفظ و حراست از آبرو و عرض و ناموس، تامین مشروع نیازهای جنسی، طراحی شیوه تغذیه و سلامت اعضای خانواده، از نقش های مهم اجتماعی زن مسلمان محسوب می شود. ایفای این نقش با انجام وظایفی از قبیل، خانه داری، شوهرداری و پرورش فرزند، حصن و حفاظت و رفع نیازهای معنوی خانواده با حفظ منزلت مرد «محصن» و «قیم» ممکن است. جایگاه مرد در نظام خانواده قرآنی نیز قیم، مدیر، محافظ، رئیس، امیر و ولی اعضای خانواده و همسر است. بنابراین می توان گفت که سخن درباره ساختار اقتدار در خانواده و یا خانواده مردقیم است. یافته ها نشان می دهد که خانواده مثل یک خیمه است و مرد قوام و ستون، محافظ و مدیر آن است و در نبود او، فرزند بزرگ دارای چنین نقشی است. بیان فرق بین نظام «مردسالاری» و «مردقیم» و همچنین بیان حالت تضاعفی بین جایگاه محصن و قیم برای مردان و واژه محصنه و قانته برای زنان، از نوآوری های این پژوهش است.

نظام خانواده, قرآن, منزلت اجتماعی, زن, مرد