علیرضا باهنر - دانشگاه تهران
مرضیه فائزی - دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه تهران.
زهرا بلوکی - دانشگاه تهران

مطالعه های مداخله ای (تجربی) به ویژه در سطح آزمایشگاهی، بخش عمده ای از پایان نامه های انجام شده در دانشکده های دامپزشکی کشور را تشکیل می دهند. اهمیت این طرح مطالعاتی در پژوهش های کاربردی و توسعه ای، ضرورت آشنایی دانشجویان و پژوهشگران با این طرح را بیش از پیش روشن می سازد. در این مقاله ابتدا تاریخچه ی مختصری در مورد این نوع مطالعه آمده است. سپس با معرفی انواع این مطالعه ها (آزمایشگاهی و تجربی، کارآزمایی بالینی، کارآزمایی میدانی یا در عرصه،کارآزمایی اجتماعی و مطالعه شبه تجربی)، مرحله های مختلف این طرح (کارآزمایی برای فارماکولوژی و تعیین سمیت، کارآزمایی اولیه برای تعیین اثرات بالقوه درمانی و ایمنی دارو، مرحله ارزیابی بالینی، ارزیابی پس از بازاریابی) و کاربردها به انواع روش های اجرای آن (طرح های موازی، متقاطع، متوالی و فاکتوریل) پرداخته شده است. تعداد نمونه ی مورد نیاز برای اجرای مطالعه، ملاک های ورود دام های مورد مطالعه و ملاک های خروج آن ها از طرح، چگونگی کورسازی و رضایت آگاهانه (ملاحظه های اخلاقی) در این مقاله بیان شده است. با توجه به اهمیت کارآزمایی های بالینی به ویژه از نظر لزوم رعایت اخلاق در پژوهش، به ضرورت ثبت این نوع مطالعه پس از تدوین پروپوزال و پیش از اجرا نیز اشاره شده است. در این مقاله به نمونه های متعددی از مطالعه های مداخله ای منتشر شده در ایران و جهان ارجاع داده شده تا دانشجویان و پژوهشگران بتوانند از این طرح ها به عنوان الگوی اجرایی استفاده کرده و بیش تر با مطالعه های مداخله ای آشنا شوند. انتظار می رود خواننده با یادگیری مطالب ارائه شده بتواند با شناختی مناسب، مقاله ها و گزارش های چاپ شده در متون علمی را به صورت نقادانه مطالعه نموده و بتواند در اجرای یک مطالعه تجربی، ایفای نقش موثری داشته باشد.

مطالعه های مداخله ای، مطالعه های تجربی، مطالعه های آزمایشگاهی، کورسازی، اخلاق