سمیه سلمانیان - استادیار، گروه الهیات، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
کیوان احسانی - استادیار، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اراک، اراک، ایران

در نهج ­البلاغه گاه با تعابیر و اصطلاحاتی برمی­خوریم که می­توان آن را تعابیر نفرین ­آمیز نامید. این تعابیر دارای دو کارکرد هستند برخی جنبه نفرین و دشنام دارند و برخی دیگر ظاهری نفرین­آمیز دارند؛ اما معنایی کنایی و غیر نفرینی افاده می­کنند. شناخت پیشینه تاریخی این تعابیر و بافت متنی و موقعیتی آن در تشخیص معنای مورد نظر امام (ع) بسیار ضروری و کارساز است. در پژوهش حاضر که با روش تجویزی (prescriptive)  سامان یافته چهارده نفرین جمعی در نهج ­البلاغه شناسایی و کوشش شده عملکرد پنج مترجم شامل فیض­ الاسلام، شهیدی، فقیهی، دشتی و انصاریان که هرکدام سبکی متفاوت در ترجمه را نمایندگی می­کنند در معادل­یابی این لعن و نفرین ­ها مورد سنجش و ارزیابی قرار گیرد. برآیند پژوهش نشان داد برخی از این تعابیر به ظاهر نفرین­آمیز کاربرد نفرینی نداشته ­اند بلکه در موقعیت ­های مختلف برای مدح، اظهار شگفتی، تعجب، تنبیه و... به کار ­رفته­ اند. مترجمان یادشده به این موضوع توجه نداشته و به ترجمه تحت­ اللفظی از این تعابیر دست زده ­اند یا معادل کارکردی غیر دقیقی برای آنها ارائه داده ­و نتوانسته­ اند به درستی این تعابیر را معادل­ یابی کنند. از میان سبک­ های ترجمه نیز به ترتیب سبک وفادار و سبک تحت ­اللفظی امکان بهتری را برای برگردان این نوع از قالب­ های ثابت زبان فراهم کرده­اند.

ترجمه, قالب ثابت زبان, لعن و نفرین, نهج البلاغه