جواد قاسمی - سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، موسسه آموزش و ترویج کشاورزی
حسن علی پور - دانشیار، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
ندا علیزاده - استادیار، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

ارتباط بین تحقیقات و ترویج، همواره به عنوان یکی از موضوعات مهم و چالش برانگیز در نظام های نوآوری کشاورزی به شمار می رود. با اجرای طرح نظام نوین ترویج کشاورزی، ارتباط بین این دو بخش به عنوان یک مولفه مهم مورد توجه قرار گرفت. هدف کلی تحقیق پیمایشی حاضر که در سال های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱ انجام شد، تحلیل سازوکارهای ارتباط اثربخش بین تحقیقات و ترویج در نظام نوین ترویج کشاورزی بود. جامعه آماری پژوهش، مروجان (۱۱۱۳ نفر) استان های البرز، فارس، سیستان و بلوچستان و لرستان بودند. حجم نمونه بر اساس جدول کرجسی و مورگان، ۲۹۱ نفر برآورد شد که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای با انتساب متناسب انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه ای محقق ساخت بود که روایی آن از طریق نظرخواهی از متخصصان (روایی صوری) و روایی سازه ای و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تایید شد. تجزیه و تحلیل داده ها توسط نرم افزارهایSPSS نسخه ۲۲ و Smart PLS نسخه ۳ انجام شد. رتبه بندی سازوکارهای ارتباط اثربخش بین تحقیقات و ترویج نشان داد که سازوکارهای «انگیزشی» و «نظارت و ارزیابی» به ترتیب با میانگین ۸۵/۳ و ۸۰/۳ در بالاترین و سازوکارهای «ساختاری-کارکردی» و «مشارکتی» به ترتیب با میانگین ۶۶/۳ و ۶۷/۳ در پایین ترین رتبه ها قرار گرفتند. همچنین، نتایج حاصل از تحلیل عاملی تاییدی نشان داد که این سازوکارها دارای هشت مولفه اصلی «انگیزشی»، «مشارکتی»، «زیرساختی-پشتیبانی»، «قانونی-سیاستگذاری»، «ساختاری–کارکردی»، «نظارت و ارزیابی»، «ارتباطی» و «آموزشی–توانمندسازی» بودند که همگنی و پایایی معرف ها مورد تایید قرار گرفت که مولفه های «ارتباطی» و «انگیزشی» به ترتیب دارای بیشترین و کمترین مقدار ضریب استاندارد بودند (۹۶۴/۰ و ۷۸۶/۰). بر این اساس، به منظور بهبود ارتباط بین تحقیقات و ترویج، سازوکارهایی چون: انگیزه های مادی و معنوی، مشارکت در فرآیند برنامه ریزی چندسطحی، بهره گیری از ظرفیت های بخش غیردولتی، برنامه های آموزشی و توانمندسازی، اصلاحات ساختاری، فراهم نمودن امکانات و زیرساخت های لازم و استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشنهاد می شود.

نظام نوین ترویج کشاورزی, ترویج کشاورزی, تحقیقات کشاورزی, ارتباط اثربخش