مجید پاتو - استادیار پژوهش ، بخش تحقیقات جنگل ها و مراتع ، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی ، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ، ارومیه ، ایران
بختیار خضریان - دانشجوی دکتری علوم زیستی جنگل ، دانشکده منابع طبیعی ، دانشگاه ارومیه ، ارومیه ، ایران
خالد خضری - دانشجوی دکتری علوم زیستی جنگل ، دانشکده منابع طبیعی ، دانشگاه ارومیه ، ارومیه ، ایران

توسعه زراعت درختان تند رشد مانند صنوبر یکی از راهبردهای برنامه های چهارم و پنجم وششم توسعه کشور برای تامین نیاز چوبی و کاهش فشار بر منابع جنگلی است . این مطالعه با هدف افزایش بازدهی سطوح زیر کشت ، به تهیه استانداردهای بهینه کاشت و داشت درخت تبریزی (P.nigra) در استان آذربایجان غربی پرداخته است . دادههای زیستی به کمک آماربرداری در ۳۰ مزرعه در شهرستانهای استان جمع آوری شد. دادههای قطر به روش صد در صد و دادههای ارتفاعی به روش سیستماتیک جمع آوری شد. نتایج حاصل از تجریه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار ۲۶ spss برای صنوبرکاری در استان آذربایجان غربی نشان می دهد که با افزایش تراکم (تعداد در هکتار) حجم افزایش ولی قطر متوسط سطح مقطع توده کاهش می یابد به دیگر سخن ، فاصله کشت با حجم رابطه معکوس و با قطر رابطه مستقیم دارد. نتایج حاصل از مطالعه نشان داد که فاصله کشت وسن بهرهبرداری بهینه به ترتیب ۵/۲*۵/۲ و ۱۲ سال می باشد در حالی که فاصله کاشت استاندارد منطقه ۳*۱ و سن برداشت ۸سال است . بیشترین حجم (۵۵۰ متر مکعب در هکتار) وکمترین حجم (۵۰۵ متر مکعب در هکتار) در شرایط یکسان حاصلخیزی و سن مساوی بترتیب مربوط به فاصله ۴*۵.۱و ۵.۲*۵.۲ است .

صنوبر ، فاصله کاشت ، سن بهینه .