سامان مرادی پور - کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب
مهرداد محمدی - استادیار دانشگاه گروه حقوق، دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب

مبنای استقرار و تداوم هر قاعده ی حقوقی حفظ پویایی آن در طول زمان است و بالطبع قاعده ای که توان انطباق با واقعیات درونی و پیرامونی خود را نداشته باشد لاجرم دچار رکود و تصلب می گردد. مفهوم "سرمایه گذاری" نیز به عنوان یکی از مفاهیم کلیدی در حقوق بین الملل سرمایه گذاری از این قاعده مستثنا نیست. این مفهوم در گذر زمان، ابتدا در چارچوب ادبیات متنوع معاهدات بین المللی که روزبه روز نیز بر تعداد آن ها افزوده می شود، مورد تبیین و تعریف قرار گرفت. افزایش روزافزون معاهدات بین المللی سرمایه گذاری منجر به گسترده تر شدن روابط میان دولت ها و متعاقبا حدوث اختلافات بیشتر میان آن ها می شود. در این میان مفهوم سرمایه گذاری به عنوان چالش برانگیزترین موضوع اختلافات، مورد تفسیر مراجع حل وفصل اختلافات سرمایه گذاری قرارگرفت. کنوانسیون واشنگتن به عنوان سند تاسیس اصلی ترین مرجع داوری سرمایه گذاری، یعنی ایکسید، هیچ گونه تعریف یا توصیفی از این مفهوم به عمل نیاورده است؛ از این رو مراجع داوری ایکسید با اتکای بر تکنیک های تفسیر متفاوت سعی در احراز معنای سرمایه گذاری دارند و همین مسئله شکاف نظری بسیاری را پیرامون تعریف مفهوم "سرمایه گذاری" ایجاد نموده است. روش تحقیق، توصیفی تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه ای می باشد. انتخاب شیوه ای مناسب برای حل و فصل اختلافات سرمایه گذاری از مهم ترین بایسته ها جهت توسعه جریان سرمایه گذاری بین المللی است. در حال حاضر، داوری رایج ترین شیوه برای حل و فصل اختلافات سرمایه گذاری محسوب می شود. با این حال، شکایت های عدیده نسبت به کارکرد این روش حل و فصل اختلاف باعث مطرح شدن ایده ی میانجیگری در اختلافات سرمایه گذاری شده است. در مقایسه دو نظام داوری و میانجیگری می توان چنین نتیجه گرفت که هم از نقطه نظر ماهیت و هم الزامات نظام حل و فصل اختلافات سرمایه گذاری نظام میانجیگری بهتر می تواند پاسخگوی نیازها باشد. از این رو نوشتار حاضر سعی بر آن داشت تا با مطالعه آرای صادره از دیوان داوری ایکسید به مفهوم اختلافات سرمایه گذاری، مصادیق آن و مبنا و معیار تشخیص آنها پی ببرد. پس از بررسی های انجام شده این نتیجه حاصل شد که اختلافات سرمایه گذاری هر نوع نزاع یا ناسازگاری حقوقی است که در رابطه با پروژه سرمایه گذاری بروز می کند، مبنای اختلاف تعهدات پذیرفته شده طرفین و معیار تشخیص اختلاف مقررات کنوانسیون، معاهدات، قراردادها و قوانین ملی کشورها می باشد.

اختلافات سرمایه گذاری، ماهیت اختلاف، سرمایه گذاری، ایکسید