بررسی نقش الهه ی آناهیتا در تجلی مقام زن در دوره ی ساسانی 224- 652 م

آناهیتا از دو واژه آنا+هیتا تشکیل شده است. آنا پیشوند نفی و هیتا به معنی آلودگی است ودرمجموع به معنایدور از آلودگی می باشد. در زبان اوستایی ایزدبانوی )زن خدا( آبها می باشد، از دیگر معانی که به آناهیتا منتسب کرده اندرودخانه پاک می باشد. نگاه به این الهه در دوره ساسانی کمی شگفت انگیز است که هم زمان با برتری ایزدان مرد در فرهنگ های همسایه برای نمونه میترا در رم که دیگرخدایان را کاملاً ناپدید می کند. در ایران ساسانی آناهیتا به اوج می رسد و اهمیتی سیاسی می یابد. از نام آتشکده رسمی ساسانیان آذرآناهید پارس گرفته تا حضورایزدبانو آناهیتا در مراسم تاج بخشی به شاهنشاهان است. در این مقاله تأثیر ایزد بانوی آناهیتا به عنوان یکی از عوامل اصلی تشکیل دهنده باور های سنتی و فرهنگی جامعه در ارتباط با تجلی مقام زن ایرانی مورد بررسی قرار گرفته است، که نفوذ خود را ازطریق لایه های کهن فرهنگی بر واکنش های اجتماعی اعمال می کند. در واقع بررسی نقش الهه ی آنا هیتا در فرایند تجلی جایگاه زن ایرانی مسأله اصلی این تحقیق است.در این راستا تلاش شده با بسط عواملی کهمقام زن را در گستره تاریخ ایران به چهره های شاخص ایزد بانو ها برجسته کرده است،مورد بررسی بیشتر قرار دهد.از این نظر به روشنی پیداست که فرهنگ رسمی و دولتی دوره ساسانی در نگاه به زن، هرچه بود، بهنسبت بهتر، انسانی تر و منصفانه تر از فرهنگ های همسایه تمدن زرتشتی در همان زمان بود و البته بسیار از این فرهنگ ها تأثیر پذیرفت.

Keywords:

آناهیتا , میترا , زن , آتشکده , ساسانی