علی جهان بینی - گروه معماری، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر، ایران
مهروش کاظمی شیشوان - گروه معماری، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر، ایران
احمد میرزاکوچک خوشنویس - پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، تهران، ایران
اکبر عبداله زاده طرف - گروه معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

هدف این پژوهش تدوین کیفیت های موثر در طراحی فضاهای مجتمع های مسکونی جهت خلق یک زندگی مطلوب در آنها است . در تاریخ معماری و شهرسازی معاصر انتقادات بسیاری به تفکر مدرن و تبعات کالبدی این نوع تفکر بر زندگی انسان شده است . از مصادیق بارز شکلی این نوع تفکر، مجتمع های مسکونی ساخته شده به صورت ساختمانهای قرار گرفته در فضاهای پارکگونه است . با وجود فوایدی که این نوع ساخت و ساز به لحاظ سرعت اجرا و صرفه جویی در هزینه های ساخت دارد، انتقادهای بسیاری در زمینه های مختلف کالبدی ، اجتماعی ، ادراکی و زیست محیطی به آنها شده است . امروزه با وجود انتقادهای صورت گرفته ، هنوز که هنوز این الگوی ساخت و ساز بخشی از شکل سکونت گاههای شهری ما را تشکیل می دهد. این پژوهش با رویکرد نظریه هنجاری تلاش می کند کیفیت های موثر در طراحی این مجتمع ها را تدوین کند. در این راستا پژوهش ابتدا با رویکردی توصیفی به نقد و طبقه بندی انتقادها بر اساس یکی از ”مدلهای مکان” می پردازد، سپس با رویکرد استدلال منطقی گونه های فضایی مجتمع های مسکونی را بر اساس ماهیت وجودی - عملکردی فضاهای بین آنها گونه بندی کرده و کیفیت های موثر در خلق یک زندگی مطلوب را در دامنه موثر آنها در هر یک از فضاهای شناسایی شده را تدوین می کند؛ نتیجتا در بعد ریخت شناسی کیفیت های سلسله مراتب فضایی ، تباین و محصوریت فضایی و سبزینگی ؛ در بعد اجتماعی کیفیت های سلسله مراتب فضایی ، اجتماعپذیری ، انعطافپذیری ، محرمیت و نظارت اجتماعی ؛ در بعد ادراکی کیفیت های مقیاس انسانی ، تناسبات بصری ، تعلق خاطر، هویت و خوانایی و در بعد زیست محیطی کیفیت های آسایش اقلیمی ، سبزینگی ، زیست پذیری و آسایش صوتی تدوین شده است .

کیفیت ، فضا، مجتمع مسکونی ، تفکر معماری و شهرسازی مدرن