لیلا ملکانی - استادیار گروه عمران، دانشکده فنی و مهندسی مرند، دانشگاه تبریز

افزایش جمعیت موجب توسعه شهرها و روستاها و در نتیجه افزایش میزان بهرهبرداری از منابع آب و تولید پساب بیشتر گردیده است که در نهایت آلودگی رودخانه ها را در پی دارد. از این رو پایش کیفیت منابع آب و بخصوص منابع آب سطحی که در خطر آلودگی بیشتری می باشند ضروری به نظر می رسد. رودخانه صوفی چای نقش مهمی در تامین آب آشامیدنی و کشاورزی در استان آذربایجان شرقی دارد و در این مقاله علاوه بر تعیین شاخص کیفی آب WQI در ایستگاههای واقع بر این رودخانه ، تغییرات مکانی پارامترهای موثر در کیفیت آب با استفاده از روش آماری چندمتغیره که در بررسی پارامترهای مختلف و متغیر یک روش تایید شده و مرسوم است مورد بررسی قرار گرفته است . پارامترهای کیفی ۴So، Cl، Mg، Ca، PH، TDS، ۳HCO، EC و Na مربوط به ایستگاههای مختلف از شرکت آب منطقه ای دریافت و با روشهای آماری تحلیل مولفه های اصلی (PCA) و تحلیل خوشه ای (CA) تجزیه و تحلیل گردید.با استفاده از نتایج حاصل از PCA می توان پی برد که در تمامی ایستگاه ها بجز دو ایستگاه کهلیک درهسی و تازهکند از بین ۹ مولفه PCA دو مولفه اول آن مولفه های اصلی هستند و بیشترین تاثیر را دارند. ایستگاه کهلیک دره سی و تازه کند دارای سه مولفه اصلی بود. پارامترهای قرارگرفته در این مولفه ها برای ایستگاههای مختلف تفاوت جزئی دارند.همچنین نتایج حاصل از خوشه بندی بیانگر وجود دو خوشه ی اصلی است . خوشه اول شامل ایستگاههای تازهکند، کهلیک ، مراغه و بناب بودند و خوشه دوم شامل ایستگاههای خرمازرد، اسفستانج و چکان می باشد.جهت تعیین کیفیت آب رودخانه صوفی چای از شاخص WQI استفاده شده که وزن پارامترها از روش AHP بدست آمده است . میانگین WQI محاسبه شده برای رودخانه صوفی چای عدد ۳۵ می باشد به عبارتی کیفیت آب این رودخانه در محدوده عالی می باشد.

رودخانه صوفی چای ، تجزیه و تحلیل چند متغیره، PCA، CA ، AHP و WQI