مریم شیروانی - استادیار، عضو هیئت علمی گروه مرمت بناهای تاریخی ، دانشگاه هنر شیراز

مسجد به عنوان یکی از نمادهای مهم فرهنگی - اجتماعی در ایران دوران اسلامی است . دوران زند و قاجار از دوران های شاخصی هستند که با تغییرات نگرشی در بحث تزیینات در بناهای مذهبی در شیراز همراه است . از مساجد مهم این دوران ها مسجد وکیل و نصیرالملک بوده که از نقوش متفاوت در تزیینات کاشی هفت رنگ در آن ها استفاده شده است . هدف از انجام این پژوهش مقایسه تطبیقی در طراحی نقوش کاشی هفت رنگ است و به دنبال پاسخ به این سوالات است که دیدگاه حکومت چه تاثیری در طراحی نقوش مساجد داشته است و نوع تغییر نقوش در کاشی هفت رنگ در این مساجد چگونه است . روش پژوهش به صورت توصیفی تحلیلی است . نتایج پژوهش بیان می دارد که نقوش در کاشی هفت رنگ در دوران زند تحت تاثیر دیدگاه قومی - ایلیاتی زندیه بوده که به صورت تجریدی و انتزاعی ترسیم شده اند و تنوع کمتری از لحاظ طرح و رنگ را دارند. اما نقوش در دوران قاجار تحت تاثیر دیدگاه غربی گرایانه بوده و بسیار رنگارنگ و پر طمطراق هستند که به صورت انعکاس واقعی و عین به عین طبیعت هستند و طرح ها در کاشی هفت رنگ بسیار متنوع است . بنابراین می توان گفت تفاوت نگرش ها سبب ایجاد تنوع در آثار می گردد.

زندیه ، قاجار، مسجد وکیل ، مسجد نصیرالملک ، کاشی هفت رنگ