فاطمه طاهری - دانشجوی کارشناسی ارشد هنر اسلامی (مطالعات تاریخی ) دانشگاه بیرجند
علی زارعی - دانشیار دانشگاه بیرجند
وحیده حسامی - مربی دانشگاه بیرجند

یکی از مشخصه های معماری اسلامی در بناهای مذهبی ، زیبایی و تزیینات آنان می باشد. محراب به عنوان نقطه عطف در بناهای مذهبی باتوجه به جایگاه و تزئینات آن از جایگاه ویژهای برخوردار است که در این میان محرابی گچ بری ، در مسجد جامع بسطام از نظر جایگاه تاریخی و تزیینات به یادگار مانده است . مرکز تجلی هنر گچ بری در قالب کتیبه نگاری ، نقوش و اشکال تزیینی در دوره ایلخانی می باشد. در این پژوهش به بررسی محراب از حیث زیباشناسی پرداخته می -شود. به منظور پاسخ به پرسش اصلی پژوهش ، زیباشناختی محراب و ارزش بصری و جایگاه تاریخی محراب مسجد جامع بسطام در استانسمنان مورد بررسی قرار می گیرد. از اصلی ترین اهداف مهم پژوهش بررسی محراب مسجد جامع بسطام از نظر فرم، کالبد، نقوش، شناخت تزیینات از حیث زیباشناختی در بناهای تاریخی معماری نیز می باشد؛ که روش پژوهش به صورت توصیفی -تحلیلی و گردآوری اطلاعات آنان نیز به دو شیوهی میدانی و بازدید از مکان و همچنین اسنادی انجام شده است . نتایج حاصل از پژوهش حاضر، گویای آن است که وجود عوامل زیباشناختی در محراب به عنوان اصلی ترین اساس برای هنرمندان متعلق به دوره ایلخانی بوده که با توجه به تزیینات موجود بازتابی را نیز در تزئینات و کل محراب داشته است که همواره در طراحی و ساخت مورد استفاده بوده است .

زیباییشناسی، مسجد، بسطام، محراب، گچبری .