مریم امینی خرازی - دانشجوی کارشناسی ارشد نقاشی، دانشکده هنر، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران
جمال عرب زاده - استادیار گروه نقاشی، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

استعاره به معنای فهم یا درک چیزی در غالب چیز دیگر است . استعاره از منظرهای مختلفی قابل بررسی و مطالعه است . یکی از این زمینه ها استعاره شطرنج است . شطرنج علاوه بر یک بازی پیچیده، ابعاد مختلفی به لحاظ هنری دارد که می توان آن را به عنوان یک استعاره در هنر دنبال کرد. بر این اساس، در این پژوهش ، مسئله اصلی این است که شطرنج به مثابه یک استعاره، در هنر، ادبیات، سیاست و جنگ دنبال شود. پرسش اصلی این پژوهش این است که شطرنج به عنوان یک استعاره در هنر، ادبیات، سیاست و جنگ چگونه آمده است ؟ این پژوهش کاربردی به شمار می رود و از نظر ماهیت ، توصیفی - تحلیلی است . گردآوری اطلاعات با روش کتابخانه ای صورت گرفته است . تحلیل با روش کیفی است . این پژوهش نشان می دهد که بازی شطرنج دارای سطوح مختلفی از نمادپردازی می باشد که از طریق این نمادها با زندگی پیوند می خوردشطرنج . از بسیاری از جهات مستقیما خود زندگی را منعکس می کند و همین ویژگی منحصر به فرد شطرنج است که آن را به عنوان استعاره به کار می برند و به این ترتیب از استعارههای شطرنج به عنوان یک پل اصلی میان نمادهای شطرنج و دنیای واقعی استفاده می شود. از شطرنج به عنوان استعاره در سیاست ، جنگ ، ادبیات و از همه مهم تر در هنر استفاده شایانی می شود. اگر استعارهها ریشه در مفاهیم دارند، بنابراین باید بتوانند در دیگر حوزههای تجربه انسان نیز تجلی پیدا کنند که در میان آنها هنر جایگاه ویژه ای دارد. هنرمند ایدههای خود را به وسیله استعارهها در قالب آثارهنری در معرض دید مخاطب قرار می دهد. مخاطب با نگاه به آثار هنری شروع به رمزگشایی می کند و دنبال معنا می گردد.طبیعتا استعارههای شطرنج به عنوان یک پل اصلی میان نمادهای آن و دنیای واقعی همیشه در دسترس هنرمندان قرار داشته و در شرایط مختلف به زیبایی آنها را به کار می گیرند.

استعاره، شطرنج ، هنر، ادبیات، سیاست ، جنگ .