محدثه نهاوندی - دانشجوی کارشناسی ارشد نقاشی، دانشکده هنر، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران
جوادامین خندقی - استادیار گروه ادبیات نمایشی، دانشکده هنر، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران
جمال عرب زاده - استادیار گروه نقاشی، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

فرانسیسکو گویا با شیوه طراحی ، استفاده از رنگ های تیره و عناصر وحشت آور و خشن ، روایت گر تلخی ها و تاریکی های دورانش است . او پس از این بیماری و بازگشت به نقاشی ، به بیان تند و بی پرده واقعیات فجیع آن دوره اسپانیا پرداخت و طراحی مجموعه ای با عنوان »مجموعه کاپریس ها« را آغاز کرد. این مجموعه جهالت ، حماقت های اقشار مختلف اجتماعی ، خرافات مردم و ناتوانی در برابر ظلم و ستم مقامات سیاسی و دولتی ، اشراف و روحانیون و تمام مسائل رایج جامعه از این قبیل را به تصویر می کشد. هدف از انجام این پژوهش ، توضیح و تبیین معنا و مفهوم و تحلیل نقش حیوانات در این مجموعه می باشد. این پرسش مطرح می شود که هر کدام از این موجودات نشانگر چه مفاهیمی هستند؟ این پژوهش کاربردی است و به شیوه توصیفی و تحلیلی انجام شده است . گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و مشاهده تصاویر می باشد. روش تحلیل ، کیفی و روش نمونه گیری گزینشی بوده و چهار اثر حکاکی که در ارتباط مستقیم با موضوع نوشتار است ، جهت تحلیل ، انتخاب شده است . نتایج پژوهش نشان می دهد که هر کدام از حیوانات در مجموعه کاپریس های گویا، برای اشاره به خصوصیات و ویژگی های شخصیتی در جایگاههای اجتماعی متفاوتی می باشند. گویا در چاپ سی و هفت تا چهل و دوم مجموعه ، از الاغ برای نشان دادن جهالت ، ناآگاهی و حماقت رایج در سیستم آموزشی ، پزشکی و اشراف، استفاده می کند که سه اثر از آنها را در این مقاله ، تحلیل کردیم . در باقی آثار نیز حیوانات و شخصیت هایی دیگر، حکاکی شده و به وسیله آنها دیگر نقش های اجتماعی و سیاسی ، مورد انتقاد وی قرار گرفته اند. مانند اثر »چگونه اورا می چینند« که کنایه از ذات درندهخو و بی رحم ماموران تفتیش عقاید است و ناتوانی افرادی که همچون طعمه ای به چنگ شکارچی خود افتاده یا به کام مرگ کشیده می شوند و یا به تاب آوری در سرنوشتی تلخ تر از آن ناچارند.

نقاشی گروتسک ، حیوانات، کاپریس ها، فرانسیسکو گویا.