داود علمیرزایی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی آب و سازه هیدرولیکی، ، دانشگاه خیام، مشهد، ایران
کیوان بینا - استادیار گروه، دانشکده مهندسی، دانشگاه خیام، مشهد، ایران

با توجه به اهمیت قنات در تامین اب مصرفی کشاورزی و مسکونی مناطق روستایی ، در پژوهش حاضر به ارزیابی ریسک توسعه قنات بر مدیریت خشکسالی بر اساس داده های GIS (مطالعه موردی روستای بزنگان_سرخس ) پرداخته شد. در این پژوهش در ابتدا اطلاعات پایه و اولیه از طریق مطالعات کتابخانه ای و با استفاده از اسناد داخلی و خارجی جمع اوری شده و سپس به تحلیل داده های بدست امده از نقشه های GIS منطقه مورد مطالعه پرداخته شد. نتایج طبقه بندی شاخص بارندگی استاندارد شده SPI در منطقه حاکی از ان است که این منطقه در سال های ۸۷-۹۸ وضعیت بسیار متغیر بوده است . در این پژوهش جهت رتبه بندی منطقه ها از نظر میزان خشک سالی ، ۵ امتیا GRI در نظر گرفته شد. در این پژوهش عمق قنات ها به میزان ۵,۱ برابر افزایش داده شد. با توجه به نتایج بدست امده افزایش عمق قنات بیشترین تاثیر را بر روی زمین های کشاورزی می گذارد به گونه ای که این مناطق تا محدوده یک سوم روستا را به خشکی مطلق تبدیل می کند. همچنین قسمت شمال شرقی روستا به دلیل دور بودن ان از قنات های اطراف کمترین اسیب را می بیند. علاوه براین در قسمت مرکزی روستا که مسکونی است ، افزایش عمق قنات تاثیر چشمگیری بر خشکتر شدن قنات این ناحیه دارد. همچنین افزایش تعداد قنات به نسبت افزایش عمق قنات ها تاثیر مخرب تری دارد به گونه ای که این فرایند موجب خشکسالی مطلق دو سوم این روستا می شود.

ارزیابی ریسک ، توسعه قنات، مدیریت خشکسالی ، GIS