زهرا محسنی نیا - کارشناسی ارشد مهندسی طراحی محیط زیست دانشگاه تهران
هما ایرانی بهبهانی - استاد بازنشسته طراحی محیط دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران.
آرمین پرهیزی راد - دانش آموخته مهندسی طراحی محیط زیست، دانشکده تحصیلات تکمیلی محیط زیست، دانشگاه تهران

چکیدهمناطق صنعتی به لحاظ ساختاری و عملکردی تضاد آشکاری با محیط اطراف دارند و همواره در تقابل با محیط زیست بستر خود هستند. این مناطق هم بر کیفیت زیست محیطی بستر فیزیکی و هم بر سلامت جسمی و روانی کاربرانشان تاثیر چشمگیری دارند. پالایشگاه ها هم از این قاعده ی کلی سامانه های صنعتی مستثنی نیستند به خصوص که به واسطه ی ماهیتشان تعامل خاصی با بستر فیزیکی دارند. ایده ی پارک های صنعتی اکولوژیک به دنبال رشد و گسترش مفهوم اکولوژی صنعتی شکل گرفت و در آن طراحی و برنامه ریزی پهنه های صنعتی بر اساس اصول بنیادی حاکم بر اکوسیستم ها انجام می شود و تاکید اصلی بر درک، حفظ و احیای عملکردها و فرآیندهای حیاتی منظر است. تحقیق حاضر می کوشد تا با استفاده از مفاهیم بنیادی اکولوژی صنعتی و اکولوژی منظر و تلفیق آن با مبانی طراحی منظر به شیوه ای جامع برای طراحی پارک صنعتی اکولوژیک در پالایشگاه های نفت و گاز دست یابد. به این ترتیب، مفهوم منظر به عنوان چارچوبی تلفیقی برای طراحی اکولوژیک پهنه های صنعتی پیشنهاد می شود که در آن از تلفیق مدل لکه-کریدور-ماتریس با روش فتومونتاژ برای بررسی الگوهای اکولوژیکی مناسب برای طراحی پارک های صنعتی اکولوژیک استفاده می شود. با توجه به اهمیت صنعت نفت و گاز در ایران و گستردگی دامنه ی تاثیر پالایشگاه ها بر بستر طبیعی و فرهنگی، پالایشگاه گاز شهید هاشمی به عنوان نمونه موردی تحقیق انتخاب شده است.

پارک صنعتی اکولوژیک, اکولوژی صنعتی, اکولوژی منظر, منظر پرورش یافته, پالایشگاه