احسان گرایی - دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
رضوان شیری - کارشناسی ارشد، گروه مدیریت آموزشی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران.

مقدمه: مدیریت دانش مساله یا مفهوم جدیدی نیست. صدها سال است که صاحبان مشاغل خانوادگی، دانش خود را به فرزندانشان انتقال می دهند؛ استادکاران حرفه ای، با شور و اشتیاق، حرفه خود را به شاگردانشان می آموزند و کارگران در محل کار، ایده ها و دانش خود را ردوبدل می کنند. درواقع می توان گفت که مدت هاست که گزاره «دانش، قدرت است»، به گزاره «اشتراک دانش ، قدرت است»، تغییر یافته است. بر همین اساس، هدف پژوهش حاضر بررسی دادوستد دانش در میان معلمان شرکت کننده در دوره های درس پژوهی و تاثیر آن بر تدریس نوآورانه در شهرستان خرم آباد است. روش : این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها، توصیفی- همبستگی و از نوع معادلات ساختاری است. جامعه پژوهش شامل ۱۸۰ شرکت کننده دوره های درس پژوهی آموزش وپرورش شهرستان خرم آباد در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ است که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، ۱۱۸ نفر از آن ها به صورت تصادفی به عنوان نمونه آماری پژوهش انتخاب شدند. به منظور پیمایش نظر پاسخگویان درباره دادوستد دانش، از پرسشنامه های مورد استفاده در پژوهش اواکوک و همکاران (۲۰۲۱)، و برای سنجش متغیر تدریس نوآورانه، از پرسشنامه علیزاده (۱۳۸۶) استفاده شد. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و SmartPLS انجام شد. یافته ها: تحلیل شاخص های توصیفی متغیرهای پژوهش نشان داد که میانگین متغیرهای پذیرندگی گیرنده برای دریافت دانش، پذیرندگی گیرنده برای اشتراک دانش، رفتار اشتراک دانش ارائه دهنده، استفاده از دانش گیرنده و تدریس نوآورانه به ترتیب برابر با ۸۷۸/۳، ۷۲۵/۳، ۲۲۸/۴، ۹۷۵/۳ و ۳۸۴/۴ است. نتایج معادلات ساختاری پژوهش نشان داد که میزان تاثیر پذیرندگی گیرنده برای دریافت دانش، بر رفتار اشتراک دانش ارائه دهنده ۲۹۲/۰ به دست آمده است. مقدار آماره t نیز ۴۲۸/۲ است. بنابراین، با اطمینان ۹۵% می توان گفت میزان پذیرندگی گیرنده برای دریافت دانش بر رفتار اشتراک دانش ارائه دهنده تاثیر مثبت و معناداری دارد. میزان تاثیر پذیرندگی گیرنده برای اشتراک دانش بر رفتار اشتراک دانش ارائه دهنده ۴۰۷/۰ به دست آمده است. مقدار آماره t نیز ۸۰۸/۳ است. بنابراین، با اطمینان ۹۵% می توان گفت میزان پذیرندگی گیرنده برای اشتراک دانش، بر رفتار اشتراک دانش ارائه دهنده تاثیر مثبت و معناداری دارد. میزان تاثیر رفتار اشتراک دانش ارائه دهنده بر استفاده از دانش گیرنده ۵۰۴/۰ به دست آمد. مقدار آماره t نیز ۵۷۲/۷ است. بنابراین، با اطمینان ۹۵% می توان گفت رفتار اشتراک دانش ارائه دهنده بر استفاده از دانش گیرنده تاثیر مثبت و معناداری دارد. میزان تاثیر رفتار اشتراک دانش ارائه دهنده بر تدریس نوآورانه ۳۹۷/۰ به دست آمده است. مقدار آماره t نیز ۰۱۱/۴ است. بنابراین، با اطمینان ۹۵% می توان گفت رفتار اشتراک دانش ارائه دهنده بر تدریس نوآورانه، تاثیر مثبت و معناداری دارد. میزان تاثیر استفاده از دانش بر تدریس نوآورانه ۲۵۱/۰ به دست آمده است. مقدار آماره t نیز ۴۸۹/۲ است. بنابراین، با اطمینان ۹۵% می توان گفت استفاده از دانش، بر تدریس نوآورانه تاثیر مثبت و معناداری دارد. نتیجه گیری: یافته های این مطالعه اهمیت دادوستد دانش و تدریس نوآورانه را تایید کرد. سیاست گذاران نظام آموزش وپرورش کشور بایستی بدانند با توجه تغییر پارادایم از «نوآوری مبتنی بر کشف» به «نوآوری مبتنی بر یادگیری»؛ یکی از راه هایی موثر برای دستیابی به اهداف سند تحول بنیادین و ایجاد کیفیت و نوآوری در نظام آموزشی، ایجاد محیط های تعاملی برای خلق، اشتراک و استفاده از دانش کارکنان است. یکی از این محیط های تعاملی، دوره های درس پژوهی است که می تواند رفتار نوآورانه کارکنان را بهبود بخشد. در واقع کارکنان به عنوان تولیدکنندگان و مصرف کنندگان دانش، تسهیل گر فرایند مدیریت دانش هستند و نقش مهمی در فرآیندهای اصلی دانش، یعنی ایجاد، اشتراک گذاری و استفاده دارند. کارکنان، سرمایه انسانی سازمان بوده و خالق سرمایه فکری آن هستند. از این رو، مدیران نه تنها باید کارکنان را به جمع آوری دانش موردنیاز برای نوآوری تشویق کنند؛ بلکه باید آن ها را تشویق نمایند تا دانش را به دیگران نیز منتقل کنند.

آموزش و پرورش, دادوستد دانش, استفاده از دانش, تدریس نوآورانه, درس پژوهی, شهرستان خرم آباد