حسنا منتظرصاحب - گروه گیاه پزشکی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
عباسعلی زمانی - گروه گیاه پزشکی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
حمیدرضا پوریان - گروه گیاه پزشکی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

سنک گلابی، Stephanitis pyri (F.) (Hemiptera: Tingidae)، در سال­های اخیر به عنوان یکی از آفات مهم درختان گردو در استان کرمانشاه مطرح شده است. اگرچه خسارت این آفت معمولا اقتصادی نیست، ولی طغیان جمعیت آن می­تواند موجب خسارت قابل توجه و حتی مرگ گیاه میزبان گردد. در این تحقیق، نوسانات جمعیت سنک گلابی روی درختان گردو، از اواخر زمستان تا اواخر پاییز فصل زراعی ۱۳۹۴-۱۳۹۵ در کرمانشاه بررسی شد. بر اساس داده­های جمع­آوری شده و با استفاده از روش­های رگرسیونی تیلور و آیوائو، توزیع فضایی جمعیت آفت تعیین گردید. آماره­های زیستی سنک گلابی در شرایط آزمایشگاهی و نیمه صحرایی مطابق با تئوری جدول زندگی سنی-مرحله­ای دو جنسی تجزیه و تحلیل گردید. بر اساس نتایج حاصله، تفاوت معنی­دار آماری بین هیچ یک از آماره­های جدول زندگی (r: نرخ ذاتی افزایش جمعیت؛ R۰: نرخ خالص تولید مثل؛ λ: نرخ محدود افزایش جمعیت؛ T: میانگین زمان نسل و GRR: نرخ ناخالص تولید مثل) در شرایط آزمایشگاهی و نیمه­صحرایی مشاهده نشد و بیش از ۷۰ درصد از جمعیت مورد مطالعه، دوره رشد و نموی پیش از بلوغ را با موفقیت سپری نمودند. سنک گلابی به صورت حشره کامل و روی علف­های هرز دوره زمستان­گذرانی را طی نمود و از اواخر اسفندماه، روی برگ­های درختان گردو مهاجرت نمودند. یافته­های تحقیق نشان داد که رابطه معنی­دار آماری بین نوسانات جمعیت سنک گلابی و تغییرات میانگین دما و رطوبت نسبی روزانه وجود ندارد. توزیع فضایی جمعیت سنک گلابی بر اساس هر دو روش رگرسیونی تیلور و آیوائو، از نوع تجمعی تعیین گردید.

Stephanitis pyri, جدول زندگی, نوسانات جمعیت, توزیع فضایی