حسین معین آبادی - دانشیار، گروه علوم سیاسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
حمیده نصیری فر - کارشناسی ارشد، گروه فلسفه اسلامی، واحد بافت، دانشگاه آزاد اسلامی، بافت، ایران

هدف پژوهش حاضر بررسی نظریه ابوحامد امام محمد غزالی و ابن رشد اندلسی درباره فلسفه حکومت است. پژوهش بر این فرضیه است که شباهت آرای این دو اندیشمند در پذیرش دولت مقتدر، تجربه زمانه پر آشوب و تفاوت نگرش نسبت به حقوق سیاسی مردم و نوع دینی یا عرفی تشکیل نظام سیاسی است. در این پژوهش زمینه ها و زوایای ارتباط حکومت، سیاست، نحله فکری، دین و سیاست و حقوق سیاسی مردم (نقش مردم در دولت) از منظر این دو فیلسوف مورد کنکاش قرار گرفت. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده، و نتایج نشان داد هر دو متفکر، نظریه حکومت خود را براساس طبیعت و سرشت انسان پایه ریزی می کنند. غزالی با توجه به صفات چهارگانه انسان سعی دارد انسانی الهی تربیت کند که تحت حاکمیت حاکم الهی به کنش سیاسی اقدام نماید. در مقابل، علی رغم اندک بودن آرای سیاسی ابن رشد و شرح هایی که بر آثار افلاطون و ارسطو نگاشته، اندیشه او معطوف به ایجاد مدینه فاضله بر پایه افعال فاضله است؛ او سیاست را به عنوان تدبیر نفوس اهالی مدینه برای برآورده شدن غایات ایشان تعریف می کند. نگرش دو فیلسوف در مورد حکومت و سیاست دارای شباهت هایی در تجربه زمانه پرآشوب، بدبینی به ذات انسانی، اعتقاد به دولت مقتدر و تفاوت هایی در باب حقوق سیاسی مردم، ساخت دولت براساس نیازهای عرفی (مقدمه ای بر سکولاریسم) و رابطه میان دین و سیاست است.

حقوق سیاسی مردم, سیاست, دین, فلسفه حکومت, ابوحامد امام محمد غزالی, ابن رشد ابوالولید محمد ابن احمد (اندلسی)