نریمان محمودی - دانشجوی کارشناسی ارشد
فریبا ابراهیمی آذرخواران - دانشجوی کارشناسی ارشد
آرش ملکیان - عضو هیئت علمی ،دانشگاه تهران

استحصال آب باران یکی از فنون منابع آبهای سطحی به منظور افزایش کیفیت و کمیت منابع آبی موجود، یا برای توسعه آب در مناطقی است که منابع آبی غیر قابل دسترس یا پر هزینه می باشند. سیستمهای جمعآوری نزولات جوی به عنوان روشهای مصنوعی جمعآوری وذخیره آب باران تعریف میشود که میتواند برای تأمین آب مورد نیاز برای شرب دامهای اهلی و یا کاربری کشاورزی در مقیاسکوچک و یامصارف خانگی مورد استفاده قرار گیرد، بر اساس تعریف توسعه پایدار استفاده از منابع موجود باید به گونهای باشد که آیندگان نیز بتوانند با همان کمیت و کیفت از آن بهرهمند گردند، لذا در این مقاله تلاش شده تا در عین پرداختن به مفهوم محیطزیستگرایی پایدار و اهمیت وارزش استحصال آب باران با استفاده از ابزار و فنون امروز جهت استفاده در مصارف شهری و کشاورزی پرداخته شود. این مقاله بر اساسمنابع اسنادی و کتابخانهای صورت پذیرفته و در انتها نتیجهگیری بحث بر مبنای وضع اقلیمی منطقه بوده و محدودیتهای بکارگیری آب باران بر اساس مفهوم توسعه پایدار ذکر گردیده است . با توجه به رشد جمعیت در جهان ، که در حال حاضر حدود 2درصد تخمین زدهمی شود، نیاز به آب هر 35 سال دو برابر می شود. این نیاز در مناطق خشک و نیمه خشک مناطق مرطوب بیشتر است متأسفانه منابع آب بیشتر در جاهایی متمرکز می شود که نیاز به آب در آنجا کم تر است. در مناطقی هم که آب در توسعه کشاورزی موثر است، این منابع کمیاب اند.از طرف دیگر، در فصولی که مصرف آب کم است، مقدار آب نسبتاً زیاد و زمانی که حداکثر نیاز به آب وجود دارد ، مقدارآن اندک است. البته در مناطق خشک و نیمه خشک منابع بالقوه ی آب وجود دارد که باید آن ها را شناسایی و بهره برداری کرد دربسیاری از نقاط کشور به علت عدم وجود منابع آب با کیفیت مناسب، زندگی عده ی زیادی از مردم به بهره برداری از رواناب و استحصال آب بستگی دارد.به عنوان مثال در منطقه ی چابهار جمعیتی معادل 338407 نفر از طریق استفاده از رواناب و سیل که با مشارکت اهالیاحداث شده، به حیات خود ادامه می دهند. در شهرستان بیرجند، 82 هزار هکتار اراضی دیم گندم با استفاده از آب باران و بندسار به وجودآمده است. در گناوه در حوزه آبخیز دره گپ، با استفاده از بندسارها مردم به کشت خرما اشتغال دارند. در کل منافعی که مردم از جمع آوری آب دارند، بر زندگی اجتماعی و اقتصادی آن ها مؤثر است و نقش کلیدی در احیا و جلوگیری از تخریب زمین ها توسط فرسایش آبی و بادی و ایجاد زمین های بایر دارد هنگامی که استحصال آب برای ذخیره سازی در توده ی خاک مد نظر باشد، در این صورتسهولت دسترسی گیاهان به آب را به دنبال خواهد داشت. نتایج تحقیقات انجام شده بر این نکته تأکید دارند که میزان آب موجود در پروفیل خاک، به ویژه در عمق های سطحی خاک، تابعی از رطوبت موجود در عمق های زیرین است و استحصال ریزش های جوی در محل نزول، عامل اساسی در افزایش رطوبت مورد نیاز گیاهان در محل استقرار گیاهان تلقی می شود. این موضوع در شرایط که میزانبارندگی در فصل رشد گیاهان کافی نباشد، از اهمیت بیش تری برخوردار بوده و ذخیره رطوبت در خاک در فصل پر باران تا حد قابل توجهی نیاز گیاهان را تأمین می کند.

استحصال آب، مناطق خشک و نیمه خشک، سطوح آبگیر،بارش های جوی، توسعه پایدار