محمدتقی کاشکی - مشهد، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی،
امرعلی شاهمرادی - تهران، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور،
محمد محمدی - مشهد، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی،

اقلیم بویژه میزان بارندگی نقش اساسی در تجدید پوشش گیاهی دارد، به طوری که تأثیر مدیریت های مختلف قرق و چرا در اقلیمهای مختلف متفاوت است. پویایی پوشش گیاهی در اکوسیستمهای مرتعی باهدف بررسی چگونگی تغییرات وضعیت مرتع در اکوسیستم های مرتعی کشور و نیز دستیابی به روش مناسب برای تعیین وضعیت و گرایش مرتع در مناطق مختلف، مورد توجه است. روش بررسی مبتنی بر استقرارترانسکت و نمونه برداری در سطح پلات بوده که پس از تعیین اندازه مناسب پلات در هر واحد رویشی، تعداد 03 پلات دائمی بر روی سه ترانسکت خطی، مستقر و داده های لازم در رابطه با پوشش گیاهی شاملپوشش تاجی ترکیب گونه ای، پوشش تاجی کل، پوشش تاجی نسبی، پوشش خاک، تراکم و فراوانی گونه ها، اندازه گیری شد. همزمان میزان رطوبت خاک در محل هر پلات در ناحیه توسعه ریشه در دو عمق مختلف 15-0و30-15سلنتیمتر به روش حجمی و با کمکTDR اندزه گیری شد. علاوه بر این با نمونه برداری از خاک سطحی در هر پلات و تجزیه آزمایشگاهی، میزان کربن آلی خاک در هر سال و نیز فاکتورهای بافت، pH و EC در سال نخست تعیین شد. داده های مربوط به پوشش گیاهی، رطوبت خاک و کربن آلی به محیط نرم افزاری Excel منتقل شده و مقایسات آماری به روش حداقل مربعات با کمکآزمون T در محیط نرم افزاری SAS انجام پذیرفت. نتایج بررسی های چهار ساله نشان داد که متناسب با تغییرات بارندگی سالیانه به لحاظ کمی و توزیعی، گروه های گیاهی موجود در سایت مورد مطالعه عکسالعمل های متفاوتی را نشان می دهند، به طوریکه ملاحظه می گردد پوشش تاجی کل متأثر از ترکیب گونه ای موجود، فاکتوری تغییرپذیر نشان داده و این تغییر پذیری ناشی از تغییرات در پوشش یکساله ها، علفی های چند ساله و یا گندمیان است و پوشش بوته ای ها متأثر از خصوصیات رویشی آن، کمتر از سایر گروههای گیاهی تغییرپذیر بوده و تغییرات آن بطئی و کند است. همینطور کربن آلی خاک که با توجه به سرعت کند تجزیه لاشبرگ، تغییرات سالیانه آن بطئی و کند نشان می دهد. فاکتور رطوبت خاک بسته به زمانمراجعه به مرتع، زمان وقوع بارندگی و بافت خاک، فاکتوری تغییر پذیر نشان داده و روند تغییرات سالیانه آن متأثر از عوامل فوق الذکر است. بنابراین می توان گفت در بررسی پویایی پوشش گیاهی در یک اکوسیستممرتعی ملاحظاتی از قبیل مقدار و پراکندگی بارش، زمان اندازه گیری پوشش، بافت خاک، چرای دام، خصوصیات رفتاری گونه ها و گروه های گیاهی و ... را بایستی مدنظر قرار داد.

پویایی، وضعیت، تاج پوشش، مرتع