محمود شرفی - Payam Noor University
سیروس محمودی - Payam Noor University
مهناز کرمی - philosophy of education, Ministry of Education

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی میزان توجه به عناصر کلیدی و اصول پایه ای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در کتاب های درسی دوره ی متوسطه ی اول بود. روش: پژوهش از نظر هدف کاربردی و به لحاظ روش کمی است و با توجه به ماهیت آن از روش تحقیق توصیفی از نوع تحلیل محتوا استفاده گردید. جامعه آماری این پژوهش شامل محتوای تمامی کتاب های درسی دوره ی  متوسطه ی اول در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ می باشد. نمونه ی آماری دربردارنده ۱۰ جلد کتاب در ۳ عنوان(پیام های آسمان، تفکر و سبک زندگی و مطالعات اجتماعی) در پایه های هفتم، هشتم و نهم بود که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب گردید. در این پژوهش از فهرست وارسی تحلیل محتوای محقق ساخته و برای تعیین روایی ابزار پژوهش از روش روایی محتوایی و برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش آنتروپی شانون استفاده شد.   یافته ها: یافته های پژوهش  نشان داد که در بین کتاب های مورد بررسی  بیشترین  فراوانی شاخص های عناصر کلیدی و اصول پایه ای مربوط به کتاب های مطالعات اجتماعی با فراوانی ۱۴۹۶ واحد و ۴۵/۴۹ درصد وکمترین فراوانی مربوط به کتاب های تفکر و سبک زندگی با فراوانی ۶۳۰ واحد و ۸۳/۲۰ درصد می باشد. در میان شاخص عناصر کلیدی و اصول پایه ای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، شاخص عناصر کلیدی با فراوانی ۲۱۰۵ واحد و ۵۹/۶۹ درصد بیشترین سهم را دارد و کمترین سهم نیز مربوط به شاخص اصول پایه ای  با ۹۲۰ فراوانی و ۴۱/۳۰ درصد می باشد همچنین  بیشترین توجه به  عناصر کلیدی اختصاص به کتاب تفکر و سبک زندگی پایه ی هشتم ( مشترک دختران و پسران) با فراوانی ۱۱۰ واحد و ۱۳/۵۲ درصد و کمترین توجه  مربوط به کتاب تفکر و سبک زندگی پایه ی هشتم (ویژه ی پسران)  با فراوانی ۶ واحد و ۸۴/۲ درصد بود. علاوه بر این  بیشترین توجه  مربوط به اصول پایه ای اختصاص به کتاب مطالعات اجتماعی پایه ی هفتم با فراوانی ۷۲ واحد و ۸۶/ ۴۱درصد و کمترین توجه  مربوط به کتاب مطالعات اجتماعی پایه ی هشتم  با فراوانی ۴۹ واحد و ۴۹/۲۸ درصد بود.  نتیجه گیری: با توجه به این که  شاخص های مورد  مطالعه  از توزیع یکسانی برخوردار نبوده،  امید است برنامه ریزان درسی و تهیه کنندگان کتاب های درسی با تقویت این شاخص ها به صورت یکسان سبب ارتقای شاخص های عناصر کلیدی  و اصول پایه ای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در میان دانش آموزان باشند.

Iranian Islamic Model of Progress, Textbooks, Content Analysis, Shannon entropy., الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت, کتاب های درسی, تحلیل محتوا