محسن خرسندی سرتشنیزی - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه پیام نور

تابعیت یا اقامت غیر مجاز از نظر حقوقی برای فرد تبعات متفاوتی دارد و بیگانگان از حقوق پذیرفته شده دولتها برخوردار می شوند و یا با ضمانت های اجرایی مواجه می شوند؛ زیرا ورود، اقامت و عبور اتباع بیگانه یکی از مسائلی است که با امنیت و نظام سیاسی آن کشور ارتباط مستقیم دارد. با وجود این در روند تحول حقوق بین الملل از چارچوب دولت محوری حاکم بر آن به انسانی شدن حقوق بین الملل وضعیت حقوقی بیگانگان است. در این تحقیق برانیم تابعیت حقوقی بیگانگان در ایران و قواعد ناظر بر اقامت غیر مجاز را مورد بررسی قرار دهیم. در این رهگذر با رویکرد توصیفی و تحلیلی و با ابزار کتابخانه ای موضوع را مورد بررسی قرار داده ایم. یافته های پژوهش بیانگر آن است که جمهوری اسلامی ایران برای ورود به قلمرو خود بر اساس قانون راجع به ورود و اقامت اتباع خارجه۱۳۱۰، تشریفاتی از جمله اخذ روادید یا ویزا را پیش بینی نموده که با نظارت دولت امکان ورود و اقامت مجاز بیگانگان را در کشور فراهم می سازد. لیکن در سال های اخیر، به دلیل تحولات منطقه ای و عدم نظارت دقیق بر مرزهای طولانی کشور، تعداد بی شماری از اتباع کشورهای همسایه بدون رعایت مقررات قانون اخیرالذکر وارد کشور شده اند. ظاهرا، بسیاری از این افراد در چارچوب مقررات کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد قرار می گیرند و با عنوان آواره یا پناهنده، وضعیتی قانونی پیدا می کنند.

تابعیت حقوقی، اقامت غیر مجاز، بیگانگان، ایران