شهرام روشندل - مدرس دانشگاه، پژوهشگر دکترای تخصصی حقوق جزا و جرم شناسی، عضو رسمی مرکز وکلا، کارشناسان و مشاوران خانواده قوه قضاییه

پژوهش حاضر با هدف بررسی مطالعه تطبیقی جرائم کلاهبرداری رایانه ای در حقوق ایران و انگلیس اجرا شده است روش اجرای تحقیق توصیفی کتابخانه ای می باشد. در کلاهبرداری رایانه ای، رایانه صرفا وسیله ارتکاب جرم نیست، بلکه کلاهبرداری رایانه ای به این صورت است که مرتکب بدون فریب قربانی و از طرق مداخله در داده های رایانه ای یا عملکرد سیستم رایانه ای مال را می برد یا از خدمات دیگری بهره مند می شود؛ در واقع در این مورد، سیستم است که فریب می خورد یا سیستم به همراه یک انسان فریب می خورند در حالیکه در کلاهبرداری معمولی، لازم است. با توجه به بعد بین المللی جرائم رایانه ای خصوصا در کشور انگلیس و برخی از سازمان های بین المللی منطقه ای و جهانی معیارهایی را برای تعریف جرم کلاهبرداری رایانه ای ارائه داده و از کشورهای عضو خواسته اند با رعایت آنها نسبت به جرم انگاری این جرم اقدام نمایند. در ایران کلاهبرداری رایانه ای در بستر مبادلات الکترونیکی جرم انگاری شده، اما هنوز در سایر بسترها جرم انگاری نشده است. عدم توجه قانونگذار ایران به مسائل فنی مربوط به کلاهبرداری رایانه ای در بستر مبادلات الکترونیکی، باعث ایجاد اشکالاتی در ماده ۶۷ قانون تجارت الکترونیکی شده است. ماده ۸ پیشنویس قانون جرائم رایانه ای نیز از نظر فنی با اشکالاتی مواجه است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که در مورد عنصر مادی جرم، موارد مرتبط با شخص مرتکب، غیرمجاز بودن عمل دسترسی، امکان ارتکاب این عمل از طریق فضای واقعی یا مجازی و مطلق بودن این جرم، در بین قوانین تیران و انگلیس اشتراک نظر وجود دارد و تنها تفاوت آن ها در حفاظت شده بودن داده یا سامانه از طریق تدابیر امنیتی است که این قید تنها در قانون ایران وجود دارد. در مورد عنصر معنوی جرم، در هر سه قانون سوءنیت عام باید احراز شود اما با توجه به مطلق بودن این جرم نیازی به سوءنیت خاص نیست. مجازات مرتکبان نیز با توجه به سیاست کیفری کشورهای مورد مطالعه کمابیش متفاوت تعیین شده است.

کلاهبرداری رایانه ای، بزه، فضای سایبری، حقوق ایران و انگلیس