رضا دارینی - دانشجوی کارشناسی ارش دمهندسی معماری ،دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود
طیبه ولیان - استادیارگروه معماری ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرو د، شاهرود ایران
تکتم اسمعیلی ثانی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری، دانشگاه پیام نور استان هرمزگان،مرکز بندر عباس

معماری بومی هر منطقه ارتباط مستقیمی با زندگی و فرهنگ مردم آن منطقه دارد. این نوع معماری ضمن احترام به طبیعت،در راستای بهره گیری صحیح و هوشمندانه از عوامل اقلیمی شکل گرفته است. این درحالیاست که مدرنیسم با شعار گسست ازطبیعت و تاریخ، در تقابل با رویکرد سنتی و به نام نوآوری، ساختمانهایی را شکل داد که پس از چند دهه، مشکلات عمدهزیست-محیطی و فرهنگی به همراه حذف هویت مکانی و اجتماعی را بوجود آورد. بعلاوه، تکنولوژی موجب شد -باوجودتفاوت های فرهنگی، اقلیمی و بومی- بناها در نقاط مختلف کشور یکسان شده و آنچنان تفاوتی باهم نداشته باشند. در این راستاپژوهش حاضر به تبیین ویژگیهای معماری بومی منطقه سبزوار پرداخت. روند انجام پژوهش بدین صورت است که درابتداپیشینه و ادبیات موضوع پژوهش شامل معماری بومی و ویژگی های آن، معرفی روش نحو فضا و ... بررسی شد. در مرحله بعد،خانه های بومی سبزوار مورد تحلیل قرار گرفت. شیوه تحقیق در پژوهش حاضر ترکیبی از روشهای کیفی، کمی و تفسیری -تاریخی است. داده های موردنیاز از سه روش شامل استناد به منابع کتابخانه ای، بررسی بناهای معماری بومی سبزوار و مطالعهمیدانی جمع آوری گردید. به منظور تجزیه وتحلیل خانه های بومی سبزوار، از نرم افزار space syntax استفاده شد. روشپژوهش در این مرحله، شبیه سازی و استدلال منطقی است. در این پژوهش تعداد ۳ خانه در نرم افزار مورد تحلیل و ارزیابیقرارگرفت. ابزار چیدمان فضا (Depth map, (space syntax است. Depth map از مفاهیم چیدمان فضا استفاده می کندو با استفاده از فرمولبندی هایی که در خود دارد، به عنوان ابزار میتوان با استفاده از آن یک فضا را ترکیب (syntax) نمود. برروی هر یک از پلانها، در چهار مرحله تحلیل انجام شد. نتایج نشان داد در تحلیل VGA خانه عظیمیان دارای بیشترین مقداراتصال بصری و خانه جعفرزاده دارای بیشترین مقدار همپیوندی بصری است. در تحلیل Convex maps نیز خانه جعفرزادهدارای بیشترین تعداد اتصالات به فضاهای دیگر و خانه ترشیزی دارای بیشترین همپیوندی با سایر فضاهاست. در تحلیل Axial Map خانه جعفرزاده دارای بیشترین تعداد اتصالات در محوره ای حرکتی و خانه ترشیزی دارای بیشترین همپیوندی است. درتحلیل Agent Analysis نیز نشان داده شد که تعداد مسیرهای حرکتی در خانه ترشیزی بیشتر از سایر نمونه هاست.

معماری بومی، نحو فضا، پیکره بندی، ساختار فضایی، سبزوار