حمیدرضا اولیایی - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.
علیرضا صالحی - گروه جنگل، مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه یاسوج. یاسوج، ایران
غلامرضا زارعیان - بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران

تعیین ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک به منظور مدیریت پایدار در مقیاس های بزرگ، عامل مهمی در دستیابی به کشاورزی دقیق است. استفاده از اراضی و شیوه های مدیریتی مختلف به شدت بر ویژگی های خاک تاثیر می گذارد و آگاهی از تغییرات این خصوصیات در کاربری های مختلف، در تعیین محدودیت های تولید ضروری است. تجزیه های آزمایشگاهی خاک، معمولا پرهزینه و زمان بر است. یکی از راهکارهای رفع این مشکل استفاده از زمین آمار است. این پژوهش به منظور ارزیابی روش های زمین آماری برای پهنه بندی برخی ویژگی های خاک منطقه دارنگان با کاربری های مختلف در استان فارس انجام پذیرفت. ۱۳۴ نمونه خاک سطحی با الگوی شبکه ای یک در یک کیلومتر، از دو کاربری مرتعی و زراعی-باغی از منطقه برداشت و برخی ویژگی های فیزیکوشیمیائی اندازه-گیری شد. با توجه به نتایج به دست آمده، بهترین مدل ساختار مکانی با بالاترین دقت، برای متغیرهای مقادیر شن، قابلیت هدایت الکتریکی، کربنات کلسیم معادل، پ هاش و چگالی ظاهری مدل نمایی، برای مقدار سیلت، مدل منطقی درجه دوم و برای مقادیر رس، کربن آلی و ظرفیت تبادل کاتیونی مدل کروی بود. ساختار مکانی برای کربنات کلسیم معادل ضعیف، برای کربن آلی متوسط و برای سایر متغیرها قوی به دست آمد. از بین ویژگی های مورد مطالعه، سیلت، رس و ظرفیت تبادل کاتیونی دارای کمترین دامنه تاثیر و هدایت الکتریکی بیشترین دامنه تاثیر را داشته است. بر اساس نقشه پهنه بندی ویژگی های مورد مطالعه، مناطقی که دارای کاربری زراعی-باغی بوده اند، دارای کربن آلی، رس، ظرفیت تبادل کاتیونی، قابلیت هدایت الکتریکی بیشتر و پ هاش کمتر بودند. نتایج این مطالعه قابلیت روش های زمین آماری و GIS را به عنوان ابزار قدرتمندی به منظور مدیریت مکانی ویژگی های خاک را نشان داد.

پهنه بندی, تغییرپذیری مکانی, نیم تغییر نما, ویژگی های خاک