پریچهر جبلی آده - دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
محمد نوریان - دانشیار، گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
سودابه عضدالملکی - استادیار، گروه روانشناسی و علوم تربیتی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

ارزشیابی پیشرفت تحصیلی در میان انواع ارزشیابی آموزشی نقش مهمی ایفا می کند. از سوی دیگر, امروزه تفکر انتقادی به عنوانعنصری تاثیرگذار در رشد و تعالی دانش آموزان شناخته می شود. هدف پژوهش حاضرء مطالعه ارتباط میان ارزشیابی پیشرفت تحصیلیدر برنامه درسی فارسی دوره بتدایی با تفکر انتقادی است. روش پژوهش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد استقرایی است. به دلیلمصوب نبودن راهنمای برنامه درسی فارسی, با تحلیل محتوای راهنمای معلم درس فارسی پایه های اول تا ششم ابتدایی و نسخهغیرنهایی راهنمای برنامه درسی حوزه زبان و ادییات فارسی سال ۱۳۹۹ به همراه راهنمای برنامه درسی حوزه تربیت و یادگیری زبان وادبیات فارسی سال ۱۳۹۴، روش های ارزشیابی پیشرفت تحصیلی در برنامه درسی فارسی دوره ابتدایی استخراج و طبقه بندی شده است.برای تحلیل داده ها از دو شیوه کدگذاری باز و محوری استفاده شده و سپس ارتباط طبقات استخراج شده با مولفه های تفکر انتقادیمشخص گردیده است. بر اساس تحلیل محتوای کیفی، ارزشیابی برنامه درسی فارسی به ۴ طبقه تقسیم شد که عبارتند از: سنجشفرایند بر مبنای مشاهده، ارزیابی دانش و مهارت بازده سنجی، سنجش یادگیرنده محور، از میان این طبقات، بازده سنجی با هیچ یک ازمولفه های تفکر انتقادی نبوده اند. بنابراین پیشنهاد می شود ارزشیابی پیشرفت تحصیلی در برنامه درسی فارسی دوره ابتدایی بازبینیگردد و کلیه ابعاد تفکر انتقادی به گونه ای متوازن در آن مورد توجه قرار گیرد و از ترکیبی از روش ها مانند سنجش فرایند بر مبنایمشاهده و ارزیابی دانش و مهارت جهت ارزشیابی بهره گرفته شود.

ارزشیابی، برنامه درسی، زبان فارسی، تفکر انتقادی، دوره ابتدایی