آمنه موسویان - دانشجوی کارشناسی ارشد ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه زنجان
اسماعیل کرمی دهکردی - استادیار گروه ترویج کشاورزی و توسعه روستایی دانشگاه زنجان

در سال های اخیر، نگرانیهای فراوانی در سطح جهان در رابطه با اثرات و عواقب برخی از فعالیتهای کشاورزی بر محیط زیست وجامعه مشاهده گردیده است. جنگ انسان با طبیعت پس از انقلاب صنعتی با پیدایش مواد شیمیایی مصنوعی و ورود سموم وکودهای شیمیایی ضربه مهلکی بر طبیعت وارد آورده است. استراتژی های مختلفی به منظور ارتقا دانش کشاورزان از طریق تلفیق اصول علمی با دانش بومی پایدار ابداع شده که رهیافت مدارس صحرایی کشاورزان به عنوان یک رهیافت ترویجی نوآورانه، یکی از آنهاست. این مقاله با هدف تحلیل پروژه های انجام شده در دنیا و تجارب استان آذربایجان شرقی در زمینه FFS می باشد. اینمطالعه با استفاده از مرور ادبیات و تحلیل اسناد پروژه های FFS در استان آذربایجان شرقی انجام گرفته است. یافته های حاصل از پژوهشهای بین المللی نشان می دهند که در کشورهایی مانند فیلیپین، بنگلادش و کنیا این رهیافت توانسته تاثیر مثبتی را در افزایش دانش کشاورزان در مدیریت تلفیقی آفات کشاورزان داشته باشد . تجارب استان آذربایجان شرقی نیز حاکی از آنست کهپروژه های FFS از سال 6831 شروع شده و محصولاتی از قبیل انواع محصولات باغی، زراعی و سبزی و صیفی را تحت پوشش قرار داده اند .

کشاورزی پایدار، مدارس صحرایی کشاورزان، مدیریت تلفیقی آفات، استان آذربایجان شرقی