وحیده ابوالحسنی زاده - استادیار گروه زبانهای خارجی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
زهرا خزاعی راوری - استادیار گروه زبانهای خارجی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
الهام نقدی نسب - کارشناسی ارشد زبانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

کاربرد عناصر انسجام لازمه متن و از اهم موارد در تحقق آن است . یکی از عواملی را که زبانشناسان برای ایجاد متن الزامی می دانند، انسجام است . هلیدی و حسن (۱۹۷۶) عناصر انسجام را به پنج گروه ارجاع، حذف، جایگزینی ، ادات ربط و انسجام واژگانی تقسیم کرده اند.با توجه به اهمیت موضوع دفاع مقدس و تاثیر ادبیات آن بر فرهنگ ملت ما، تصمیم بر آن شد که عناصر انسجام در سرودههای دفاع مقدس بررسی شود. در این راستا نخست ۱۰۰ شعر به صورت تطابقی انتخاب و به دو بخش مردان و زنان تقسیم شده است . قالب های شعری غالبا سنتی بود اما قالب های شعری معاصر نیز در جهت نتیجه کامل تر مورد بررسی قرار گرفت و سپس عوامل انسجام در هر شعر به شکل مجزا استخراج شد و با استفاده از نرمافزارSPSS (۲۰۱۶) و آزمون تی مستقل ، نتایج مورد مقایسه قرار گرفت . نتایج پژوهش نشان می دهد که فقط کاربرد ابزار انسجام واژگانی هم معنایی تفاوت معنادار دارد و میانگین کاربرد تکرار، هم معنایی ، تضاد معنایی و شمول معنایی به استثنای انسجام واژه عام در مردان بیشتر است .اما کاربرد هم آیی اختلاف چندانی نداشته است و واژه عام با تفاوتی اندک در سرودههای زنان بیشتر دیده شده است . بررسی اجزای انسجام دستوری نشان از تفاوت معنادار در تعداد کاربرد عناصر انسجام دارد. اشعار نشانگر کاربرد بیشتر این عناصر در سرودههای زنان بوده است . تفاوت چشمگیری در کاربرد این عناصر در سرودههای زنان در ارجاع شخصی ، ارجاع اشارهای و ارجاع مقایسه ای دیده شده است . زنان انواع ارجاع و مردان انواع حذف و جایگزین را بیشتر در اشعار خود به کارگرفته اند.

ادبیات دفاع مقدس، عناصر انسجام، انسجام واژگانی ، انسجام دستوری .