سیدعوض علی کاظمی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران- ایران

مثل و مثل نگاری از ژانرهای مهم ادبیات شفاهی ملت هاست که از سالها به این طرف در جهان غرب و کشورهای همانند روسیه از سوی محققان مورد توجه جدی قرار گرفته و امثال رایج و سایر را ضبط نموده اند؛ علاوهبر ضبط امثال غیرمکتوب به سراغ متون ادبی نیز رفته اند تا دریابند که شاعران و نویسندگان از منابع فولکلوریک بویژه مثل چه قدر بهره گرفته اند، یا گفته های آنان در اثر کثرت استعمال خود به مثل مبدل گردیده است . بررسی نشان می دهد که در سدههای اخیر به پیروی از تلاشهای جهانی ، توسط محققان در کشورهای فارسی زبان بویژه ایران نیز کارهای نسبتا خوب انجام شده و متون منظوم و منثور با این رویکرد مورد بررسی قرار گرفته است ، ولی متاسفانه در افغانستان به ارزشهای فولکلوریک در مجموع و به طور اخص متون مکتوب کمتر اهمیت داده شده، هنوز جای کارهای تحقیقی خالی است . دراین نوشته که با روش تحلیلی و توصیفی از منابع کتابخانه ای تهیه شده به بررسی و تحلیل مثل در شعر سید اسماعیل بلخی ، شاعر مبارز و انقلابی اختصاص یافته است ، بررسی های آماری نشان می دهد که شاعر از دهها مثل در راستای تاثیرگذاری نقدهای اجتماعی و سیاسی خویش بهره کافی برده و مثل های مشهوررا انتخاب کرده است ؛ چون اکثر مخاطبان شاعر را مردم عادی تشکیل می داد تا بر ضد حکومتدارانی بشورند که مصداق بارز» روز ملنگ و شب پلنگ « ویا » بز در غم جان و قصاب در غم پی «اند، بنابراین در نخست مثل ها را بیروند کشیده و بعد براساس منابع مکتوب و فرهنگ شفاهی تحلیل گردیده است .

مثل ، سید اسماعیل بلخی ، شعر انقلابی افغانستان.