سمیه مظهری صفات - دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان- ایران
مهین دخت فرخ نیا - دانشیارگروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان- ایران

در نظریه فرمالیسم وجه شعری بر اثر گریز از هنجار زبان برای اغراض هنری پدید می آید. از مهمترین این شیوهها در زبان خودکار، هنجارگریزی معنایی است که با کاربرد صورتهای خیالی و ایجاد روابط معنایی بدیع میان واژگان به دست می آید. در این میان سبک هندی به دلیل ویژگی هایی همچون دیریاب بودن، گریز از عادتزدگی و همچنین خلق تصویرهای شعری بدیع ، آگاهانه و فراگیر از هنجارگریزی معنایی بهره برده است تا شاعران این سبک از جمله زلالی خوانساری از این طریق ، سخن خود را برجسته و حس زیبایی شناسی مخاطب را اقناع کنند. بر این اساس، این پژوهش با هدف بررسی نمودهای هنجارگریزی معنایی در شعر زلالی خوانساری انجام شده است . ابتدا تمامی اشعار دیوان زلالی خوانساری بررسی گردید و ابیاتی که همسو با هنجارگریزی معنایی بود، با روش تحلیل کیفی محتوای متن در سطح بیت ، مورد بررسی قرار گرفت و اصلی ترین نمودهای هنجارگریزی معنایی در شعر زلالی خوانساری ارائه شدند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که زلالی خوانساری به عنوان شاعری هنجارگریز، برای رسیدن به معنای بیگانه ، مضمونسازی و خلق تصاویر جدید در شعرش از این شگردها بهره جسته است : متناقض نمایی ، حس آمیزی ، جاندارانگاری ، اسلوب معادله ، فرانمایی ، مخالف خوانی ، وابسته های خاص عددی و هنجارگریزی معنایی از طریق ترکیبات خاص. از میان این شگردها، نمود این هنجارگریزی در شعر وی ، بیشتر، از طریق تصاویر پارادوکسی و ترکیبات خاص است . زلالی خوانساری از شیوههای متنوع هنجارگریزی معنایی در شعر خود به طور گسترده بهره برده است .

سبک هندی ، فرمالیسم ، هنجارگریزی معنایی ، مضمونسازی ، برجسته سازی ، زلالی خوانساری .