فرزاد همیالی - کارشناس ارشد زبان وادبیات فارسی دانشکده علوم انسانی، دانشگاه پیام نور
علی حسن سهراب نژاد - استادیار گروه زبان وادبیات فارسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه پیام نور

تشبیه ، عنصر اساسی خیال در شعر است که اساس استعاره را تشکیل می دهد و وجه شبه ، از ارکان آن و نشانگر تخیل شاعر است از این رو در بررسی های ادبی و بلاغی اهمیت زیادی دارد. این پژوهش با هدف شناخت صور خیال به شیوه سبک شناختی در اشعار شفیعی کدکنی (دو دفتر شعر: آیینه ای برای صداها و هزاره دوم آهوی کوهی ) و مجموعه اشعار فریدون مشیری با روش توصیفی -تحلیلی به روش آماری با تکیه بر نظریه گوتلی و بروک رز به بررسی تطبیقی تشبیهات این دو شاعر پرداخته شدهاست . نتایج تحقیق نشان می دهد که هر دو شاعر از عناصر طبیعت ، بیشتر استفاده می کنند و اغلب تشبیهات آنها حسی است . تشبیهات کارکردی بیش از تصویری در شعر آنها به چشم می خورد از نظر قلمرو تشبیه ، بعد از عناصر طبیعی ، بسامدهای دیگر مربوط به اعضای بدن و خود شاعر است . از حیث وجه شبه در، اغلب تشبیهات این دو شاعر، رابطه وجه شبه با مشبه به از نوع ضروری است ولی رابطه مشبه و وجه شبه کمرنگ تر است و در شعر مشیری بیشتر از نوع غیر ممکن است ؛ اما در شعر شفیعی ، رابطه ضروری وجه شبه با مشبه بیشتر از نوع ضروری بوده و نشان دهنده خیال انگیزی بیشتر شعر مشیری است . تمایز دیگر در این است که شفیعی کدکنی نسبت به مشیری ، بیشتر درباره (خود) سروده و (خود) را تشبیه کرده است .

شفیعی کدکنی ، فریدون مشیری ، تشبیه ، وجه شبه ، قلمرو تشبیه .