مهیار خانی مقدم - استادیار گروه قرآن و حدیث دانشگاه گیلان رشت ایران
سید محمود طیب حسینی - دانشیار گروه قرآن پژوهی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران

مساله­ی نوشتار حاضر، واکاوی نمونه­ای نظام­مند از روش استنتاج مفاهیم واژگان قرآن جهت بهره­مندی شایسته­تر مخاطبان قرآن از محتوای آن است. بر مبنای روش توصیفی- تحلیلی به واکاوی روش «عایشه بنت الشاطی» در «الاعجاز البیانی للقرآن(مسائل نافع بن ازرق)» و «التفسیر البیانی للقرآن الکریم» پرداخته و هشت واژه- «ربیون»، «مخمصه»، «فی قلوبهم مرض»، «صر»، «انس»، «فرغ»، «نصب» و «ضال» را با گزینش موردی، به عنوان نمونه­ی مبنا قرار داد. براساس نتایج پژوهش، بنت الشاطی بر اساس اصل عدم ترادف، روش خود را سامان داده و برای تبیین بهتر و دقیق از معانی آیات، بر تتبع در «تفسیر موضوعی واژه­ای با استقصای تمام آیات مشتمل بر واژه» و «بررسی و نقد نظرات لغویان و مفسران ذیل آیات و واژه­ها» عنایت ویژه­ای دارد. به نظر می­رسد در موارد متعددی، روش وی قابلیت الگوگیری در تحقیق مفردات قرآنی را دارد البته نقدهایی چون ناتمام و تکلف آمیز بودن دلایل در رد عدم ترادف برخی واژگان نیز بر برونداد روش او وارد است.

بنت الشاطی, الاعجاز البیانی للقرآن, التفسیرالبیانی, عدم ترادف