علی اکبر زاور - پژوهشگر و مدرس / مرکز علمی کاربردی حج و زیارت.

بهداشت درآموزه های اسلام از اهمیت و ارزش­ والایی ­برخوردار است؛ و در فرآیند برگزاری حج نیز همواره مورد توجه بوده است. در اینجا این سوالات اساسی مطرح می گردد که در دوره­های قاجار و پهلوی، چه وضعیتی بر حوزه بهداشت و درمان حجاج ایرانی حاکم بود؟ و آنان تحت چه شرایطی به انجام این فریضه دینی می­پرداختند؟ منابع تاریخی حکایت از پایین بودن سطح خدمات بهداشتی   درمانی ارائه شده به حجاج در این دوره ها دارد. حکومت پهلوی به خاطر فقدان ریشه های مذهبی و نداشتن آگاهی لازم در خصوص جایگاه حج، توجهی به مشکلات حجاج نداشت؛ ولی پس از واقعه اعدام ابوطالب یزدی در حج ۱۳۲۲ش، و بحران سیاسی و قطع پنج ساله روابط دیپلماتیک ایران عربستان، به اهمیت موضوع پی برد و درصدد ساماندهی آن برآمد. بنابراین برای اولین بار در سال ۱۳۲۸ش. گروهی از پزشکان مجرب، به همراه امکانات مناسب، به حج اعزام شدند. در پی انتزاع حج از وزارت کشور و انضمام آن به سازمان اوقاف در سال ۱۳۵۱ش. توجه به این حوزه وارد مرحله جدی­تری گردید. این نوشته تلاش دارد به شیوه توصیفی تحلیلی و با استفاده از اسناد، مدارک و سفرنامه های حجاج، به بررسی این موضوع بپردازد.

حج, بهداشت, درمان, قاجار, پهلوی