زهره دهقان پور - استادیار گروه ایران شناسی دانشکده علوم انسانی، دانشگاه میبد، ایران

خلافت مامون زمینه ساز تغییرات و تحولات سرنوشت سازی در جهان اسلام، به ویژه در سرزمین ایران برای مذهب تشیع و شیعیان گردید. این پژوهش در صدد بررسی این مسئله است که سیاست مذهبی مامون چه بود و خواسته و ناخواسته چه پیآمدهایی برای مذهب تشیع و گسترش آن در ایران داشت؟ فرضیه تحقیق این است که مامون به منظور مشروعیت بخشی و تحکیم بنیان قدرت خود؛ به سرمایه معنوی، نفوذ دینی واعتبار اجتماعی و سیاسی تشیع و شیعیان، به امامت امام رضا (ع) متوسل شد. او براین باور بود که با اتخاذ چنین سیاستی می تواند به اهداف خود نایل آید اما، سیاست ها و اقدامات خاص علی بن موسی الرضا(ع) چنان  شرایط را دگرگون ساخت که نه فقط مامون به اهداف خود نرسید بلکه با چالش ها و تعارض های بنیادین فکری- سیاسی با آموزه های تشیع و شیعیان به امامت آن حضرت  مواجه گردید. در این پژوهش با روش تحلیل سندی وکیفی این نتیجه به دست آمد که امام رضا (ع) سیاست ابزاری مامون را به سیاستی راهبردی و فرصتی برای تفسیر، تبیین و نشر آموزهای حقه اسلامی مبتنی بر اصل امامت تبدیل کرد و از فرصت فراهم شده به وسیله مامون برای گسترش تشیع و آموزه های شیعی بهره برد.

مامون, سیاست مذهبی, امام رضا (ع), ولایتعهدی, تشیع, ایران