سعید محمدزاده - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
مرتضی گلدانی - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
فاطمه یعقوبی - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
محمد بنایان اول - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

مدیریت پایدار مصرف آب و کودهای نیتروژن برای حصول تولید بالا حائز اهمیت است. به ­منظور بررسی سطوح مختلف آبیاری و کود نیتروژن، آزمایشی در دو سال ۰۱-۱۴۰۰ و ۰۲-۱۴۰۱ به­ صورت اسپلیت­پلات در قالب طرح بلوک ­های کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. میزان آب آبیاری به­ عنوان عامل اصلی در سه سطح ۷۵، ۱۰۰ و ۱۲۵ درصد نیاز آبی گیاه و عنصر غذایی نیتروژن به­ عنوان عامل فرعی در چهار سطح صفر (شاهد)، ۷۵ (۵/۷ گرم در متر مربع)، ۱۵۰ (۱۵ گرم در متر مربع) و ۲۲۵ (۵/۲۲ گرم در متر مربع) کیلوگرم در هکتار از منبع اوره در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که بیشترین میزان عملکرد (۱/۶۵ کیلوگرم در متر مربع) در آبیاری ۱۲۵ درصد نیاز آبی و کود نیتروژن ۲۲۵ کیلوگرم در هکتار به دست آمد. هرچند، در تیمار شاهد بدون کود، آبیاری ۱۰۰ و ۱۲۵ درصد نیاز آبی تفاوت معنی ­داری در عملکرد نداشتند. در تمام تیمارهای کودی، بیشترین میزان کارایی مصرف آب در تیمار ۱۰۰ درصد نیاز آبی مشاهده شد و تیمارهای ۷۵ و ۱۲۵ درصد نیاز آبی به ترتیب در جایگاه دوم و سوم قرار گرفتند. بیشترین میزان کارایی مصرف آب (۲۸۵ کیلوگرم بر متر مکعب) در تیمار ۱۰۰ درصد نیاز آبی و کود نیتروژن ۲۲۵ کیلوگرم در هکتار به دست آمد. بیشترین میزان تجمع نیترات در خوشه ششم (۱۲/۶ میلی گرم در کیلوگرم) و هفتم (۲۹/۶ میلی گرم در کیلوگرم) در تیمار آبیاری ۷۵ درصد نیاز آبی و کود نیتروژن ۲۲۵ کیلوگرم در هکتار و در خوشه هشتم (۴۳/۶ میلی گرم در کیلوگرم) در تیمار آبیاری به میزان ۱۰۰ درصد نیاز آبی و مصرف ۲۲۵ کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن به دست آمد. به ­طور کلی، نتایج نشان داد هر چند مصرف زیاد کود نیتروژن باعث افزایش تجمع نیترات در سطوح مختلف آبی شد، ولی افزایش حجم آبیاری علاوه بر افزایش خصوصیات عملکردی، میزان تجمع نیترات را در گوجه ­فرنگی کاهش داد. همچنین، تفاوت عملکرد میوه در آبیاری ۱۲۵ و ۱۰۰ درصد نیاز آبی محسوس نبود و با مصرف کمتر آب، مقدار تولید بهینه و کارایی مصرف بهبود یافت. لذا باتوجه به نتایج به دست آمده بهترین تیمار مورد توصیه در شرایط گلخانه ­ای، آبیاری به میزان ۱۰۰ درصد نیاز آبی و مصرف ۲۵۰ کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنه می­ باشد.

تجمع نیترات, عملکرد, کاروتنوئید, نیاز آبی