محمد ناظریان - دانشگاه تهران
حسین شریف پور - درون سازمانی

زمینه و هدف: یکی از انواع سرقت های تعزیری، سرقت های خرد هستند که سارقان در مقام سنجش هزینه - فایده ناشی از جرم با کسب منفعت مالی در کوتاه ترین زمان ممکن و حداقل ریسک به ارتکاب آن سوق پیدا می کنند. امروزه سرقت های خرد به یک پدیده با اهمیت در سطح کشور تبدیل شده است و آمار و ارقام آن رو به فزونی است. به این ترتیب، هدف از پژوهش حاضر بررسی عوامل اجتماعی موثر در ارتکاب سرقت های خرد در استان مازندران است. روش: پژوهش حاضر با استفاده از طرح کیفی و روش نظام مند نظریه داده بنیاد انجام شد. مشارکت کنندگان پژوهش عبارت اند از تمامی سارقان خرد محبوس در زندان های تنکابن، آمل و ساری که از معیارهای ورود به پژوهش برخوردار بودند. با استفاده از نمونه گیری هدف مند و در دسترس تا رسیدن به اشباع نظری، مصاحبه های به عمل آمده با ۱۵ نفر زندانی مرد، مورد تحلیل قرار گرفت. سپس بر مبنای یافته ها، مدل مفهومی عوامل زمینه ساز ارتکاب جرم، تعیین شد. یافته ها: مطابق یافته های پژوهش، شرایط علی ارتکاب جرم عبارت اند از: «اعتیاد به مواد مخدر و مصرف مستمر آن» و «هم نشینی بلندمدت و مستمر با دوستان ناهنجار و بزه کار». عوامل مداخله گر در ارتکاب جرم شامل «ساختار نامطلوب خانواده»، «روش تربیتی نامناسب والدین»، «وضعیت اجتماعی پایین خانواده» و «تضعیف پیوند فرد با جامعه» است. شرایط زمینه ای جرم شامل «زندگی در محیط زندان»، «فقر و وضعیت اقتصادی ضعیف»، «الصاق برچسب مجرمانه»، «بیکاری» و «خطرپذیری پایین سرقت های خرد و سهولت فروش اموال مسروقه» است. پاسخ یا راهبرد مجرمین در برخورد با این شرایط عبارت است از «اتخاذ سبک زندگی مجرمانه». نهایتا پیامدهای ناشی از جرم عبارت اند از: «پیامدهای فردی، خانوادگی و اجتماعی». نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاکی از آن است که عوامل اجتماعی نقش بسیار موثری بر وقوع سرقت های خرد دارند و شناسایی این عوامل، پیش گیری از پدیده مجرمانه مذکور را تسهیل می کند

سرقت, سرقت های خرد, عوامل اجتماعی ارتکاب جرم, نظریه داده بنیاد