سید سعید حسینی - دانشجوی دکتری گروه تاریخ و تمدن اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
سید احمدرضا خضری - استاد گروه تاریخ و تمدن اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

پژوهش های صورت گرفته درباره تصوف در کردستان، عمدتا تاریخ طریقت های صوفیانه را به صورت جداگانه و به دور از فضای ارتباطی آن ها بررسی کرده اند. این در حالی است که به دلیل اثرگذاری مراودات این طریقت ها در تاریخ اجتماعی کردستان، مطالعه پیوندهای گوناگون مشایخ و پیروان آن ها نیز امری ضروری است. در پژوهش پیش رو این پرسش پاسخ داده می شود که پس از دوره مولانا خالد شهرزوری (۱۱۹۳۱۲۴۲ ه.ق) طریقت های نقشبندیه و قادریه در مناطق کردنشین چه مناسباتی داشته اند؟ نتایج پژوهش که به روش کتابخانه ای انجام شده است نشان می دهد که پس از تنش ها و تقابلات اولیه، مناسبات این دو طریقت به سمت همکاری و همراهی پیش رفت؛ به گونه ای که پس از مدتی، مشایخ نقشبندی با ملاحظه حضور و نفوذ قادری ها در جامعه کردستان و به منظور مدیریت اوضاع پیروانشان، در برخی آداب طریقت تغییراتی ایجاد و بعضا آن ها را به روش قادریه نزدیک تر کردند. به علاوه، در میان مشایخ دو طریقت مناسباتی چند مانند مراودات طریقتی، پیوندهای دوستی و ارتباطات خاندانی شکل گرفت. آنان هم چنین در آیین های طریقتی یکدیگر شرکت می کردند و در برخی زمینه های علمی و فرهنگی نیز با یکدیگر در پیوند بودند. تعامل آنان تا جایی پیش رفت که مشایخ نقشبندی، متاثر از میراث پیشینی خود و با در نظر داشتن اوضاع جامعه کردی، رهبری برخی از مریدان قادری را نیز بر عهده گرفتند و به این ترتیب، فصل جدیدی از طریقت ورزی در کردستان را آغاز کردند.

نقشبندیه, قادریه, کردستان, مولانا خالد شهرزوری, شیخ معروف نودهی